چکیده:
پایگاههای اسلامی در فضای وب، بر پایه هدف و رساندن پیامی به مخاطبان ویژه راهاندازی شدهاند و میکوشند تا به بیشترین حد مخاطبان تعیینشده را جذب کنند، و زمان بیشتری آنها را در پایگاه نگهدارند. این دو هدف، بهآسانی میسر نمیشود و مستلزم شناخت محتوا و اهداف پایگاه، و نیز شناخت کامل نیازها، تواناییها و علایق مخاطبان است. برخی پایگاههای اسلامی بدون توجه به این نمونهها، پایگاههایی راه میاندازند و محتواهایگوناگونی را در آن عرضه میکنند و بیتوجه به نوع و تواناییهای کاربرانشان، گزینهها و نوع چینش آن را در پایگاه خود سامان میدهند. گاه در این پایگاهها بدون اینکه کاربران را به گونه کافی شناخته باشند، از فناوریهایی که صرفا جذبه بصری دارند، برای جلب کاربران استفاده میکنند. این کار، آسیبهایی دارد که در این مقاله به آن خواهیم پراخت.
خلاصه ماشینی:
رابط کاربر، اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی و نظامهای رایانهای را قابل استفاده و دسترسپذیر میکند و به کاربر نشان میدهد که یک پایگاه چه ساختاری دارد و اطلاعات آن چگونه به هم مرتبطاند (رحمتالله فتاحی و محمد زرهساز، 1385) رابط کاربری بر ذهن کاربران تأثیر بسیار میگذارد و طراحان پایگاه یا نرمافزارهای کاربردی از طریق آن اندیشه خود را به استفادهکنندگانشان منتقل میکنند.
از این رو، رابط کاربری این دست پایگاهها باید لایهای و سطحبندی شده باشد تا گروهها مختلف کاربران با توجه به وضعیت خود بهسادگی از آن استفاده کنند.
در بسیاری از این دست پایگاهها، استفاده بسیار از فناوریهای تازه در پایگاهها به مقصود جلب و جذب کاربر به کار گرفته میشود؛ بیخبر از اینکه چنین ابزارهایی، در نمونههای بسیار، نهتنها کمکی به کاربر در دستیابی به محتوای پایگاه نمیکند، بلکه برای او جذاب نیز نیستند.
راهکارهای طراحی رابط کاربر با توجه به آنچه در پیش گفته شد، در ذیل به بیان ویژگیهایی که یک پایگاه اینترنتی باید داشته باشد، اشاره میکنیم و پس از تبیین هر ویژگی، وجود یا عدم آن را در برخی پایگاههای برخط اسلامی میسنجیم.
به این منظور، طراح پایگاه باید خود را در جای کاربر در نظر گیرد و درباره هر عنصر، ضرورت یا عدم ضرورت لحاظ کردن آن در محیط رابط، ارائه گزینهها و اطلاعات اضافی و چگونگی قرار گرفتن آنها در روی صفحه قضاوت کند.
از این رو، پایگاههای اسلامی برای جلب و جذب کاربران هدف خود مناسب است که به جای استفاده از فناوریهای بهظاهر زیبا، اما کمتأثیر در رسیدن کاربر به هدف، بیش از پیش به اصول کاربردپذیری و کاربرپسند بودن رابط کاربر خود توجه کنند.