چکیده:
این مقاله به تبیین ارکان مدینة فاضلة فارابی و شرایط رئیس و نایب رئیس و سایر حاکمان مدینه و شرایط و صفاتی که وی برای آنها بیان کرده، پرداخته است و با ذکر وظایف مردم در این مدینه و غایت آن، که رسیدن به سعادت در پرتو تعاون، محبت و عدالت است، جایگاه اخلاق را در مدینة فاضله تبیین کرده است. فارابی، راه رسیدن به سعادت و کمال را در زندگی جمعی تحت ریاست حکیم فاضل، که دارای صفات ویژه اخلاقی است، می‌داند. وظیفة اهالی مدینه را اطاعت محض از ریاست مدینه دانسته است. از نظر وی، اخلاق در همه ارکان مدینه فاضله، یکی از امور اساسی به شمار می‌رود.
خلاصه ماشینی:
"وی در جایی دیگر، علاوه بر این شرایط، صفاتی برای رئیس اول بیان می‌کند که عبارتند از: تام‌الاعضاء باشد و قوه‌های او در انجام کارها توانمند باشد؛ خوش‌فهم و سریع‌الانتقال باشد؛ خوش‌حافظه باشد و آنچه می‌فهمد، می‌بیند، می‌شنود و درک می‌کند به حافظه بسپارد؛ هوشمند و با فطانت و قادر به ربط مطالب و درک روابط علی باشد؛ خوش‌بیان باشد و زبانش از گویایی لازم برخوردار باشد؛ دوست‌دار تعلیم و تعلم باشد؛ در خوردن و نوشیدن و منکوحات حریص و آزمند نباشد و از لهو و لعب به‌دور باشد؛ بزرگ‌طبع و دوست‌دار کرامت باشد؛ دوست‌دار راستی و راست‌گویان و دشمن دروغ‌گو و دروغ‌گویان باشد؛ بی‌اعتنا به درهم و دینار و متاع دنیا باشد؛ شجاع و مصمم و از ارادة قوی برخوردار باشد؛ دوست‌دار عدالت و دشمن ظلم و جور باشد؛ بر نوامیس و عادات مطابق با فطرتش تربیت شده باشد؛ به آیین خویش معتقد باشد؛ التزام عملی به آیین داشته باشد؛ و به ارزش‌ها و فضایل مشهور پایبند باشد (فارابی، 1996م، ص ۱۲۷ـ۱۲۸؛ فارابی، 1403ق، ص ۹۵).
فارابی این نهاد را مشتمل بر گروه‌هایی از قبیل مفسران، خطیبان، شاعران، بلغا، خوانندگان، موسیقی‌دانان و نویسندگان می‌داند (همان) که حاکم مدینه را در بخش فرهنگ یاری می‌رسانند؛ یعنی لازم است در زمینه فضایل، عده‌ای مسئولیت تعلیم و ترویج آن را بر عهده بگیرند و برای اغراض و اهداف رئیس اول تلاش کنند و با شیوه‌های اقناعی، تمثیلی، تخییلی و خطابی، مردم را ارشاد نمایند.
یکی از چیزهایی که در نهادهای حکومتی حرف اول را می‌زند، اخلاق است؛ زیرا فارابی همان شرایط و صفات اخلاقی که برای رئیس اول لازم می‌دانست، برای نهاد افاضل لازم می‌داند، و برای کارگزاران، کار را بر اساس عدالت و محبت و رعایت حقوق شهروندان بیان کرده است."
(
, 
, 
)
