چکیده:
واکنش
شاخه های مختلف علوم انسانی نسبت به بحران زیست محیطی منجر به شکل گیری مباحث میان رشته ای تازه از جمله زبان شناسی زیست محیطی ( Ecolinguistics) با زیر شاخه هایش، اخلاق زیست محیطی (Ethics Enviromental) و نقد بوم گرا (Ecocriticism) در حوزه ادبیات گردید. اصطلاح نقدبوم گرا در سال 1996 توسط روکرت ابداع شد و واکنش دیرهنگامی بود که ادبیات در مقابل بحران محیط زیست از خود نشان داد. با وجود این که زمان زیادی از آن نمی گذرد با استقبال خوبی از سوی جامعه جهانی روبرو شده است . نقد بوم گرا به چگونگی انعکاس رابطه انسان و محیط فیزیکی در آثار ادبی می پردازد. در عین حال رابطه دین ، اخلاق، زبان و جنسیت با محیط زیست را بررسی می نماید. یکی از اهداف این نقد پر رنگ ساختن دغدغه حفظ محیط زیست و اصلاح رابطه انسان با طبیعت از طریق ادبیات ، فرهنگ و زبان است. این مقاله این شاخه از نقد را معرفی نموده و ضمن بیان نقش علوم انسانی در مقابله با این بحران به بیان تاریخچه نقد بوم گرا و موضوعات مطرح شده در این نقد می پردازد.
The response from the different branches of humanities to the environmental crisis has led to the formation of a new interdisciplinary topic، Ecolinguistics with its branches such as Environmental Ethics and Ecocriticism in literature. The term Ecocriticism was first coined in 1978 by William Rueckert. It was a reaction to the environmental crisis. Ecocriticism reflects on the relationship between human and physical environment in literary works. It also talks about the relationship between religion، ethic، language، and gender with the environment. This article deals with the necessity of ecocriticism in the humanities and introduces some of the research methods and topics in this field.
خلاصه ماشینی:
نقد بومگرا، رویکردی نو در نقد ادبی زهرا پارساپور* استادیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی چکیده واکنش شاخههای مختلف علوم انسانی به بحران زیستمحیطی، به شکلگیری مباحث میانرشتهای تازهای ازجمله زبانشناسی زیستمحیطی1 با زیرشاخههایش، اخلاق زیستمحیطی2 و نقد بومگرا3 در حوزة ادبیات منجر شد.
این مجموعهسؤالها عبارتاند از: - طبیعت در غزل چگونه نشان داده شده است؟ - محیط فیزیکی داستان در طرح این رمان چه نقشی دارد؟ - آیا ارزشهایی که در این نمایشنامه بیان شده، همسو با تفکر بومشناسی است؟ - چگونه استعارههای ما از زمین بر نحوة رفتار ما با آن تأثیر گذاشته است؟ - چگونه میتوانیم نوشتار طبیعت را بهعنوان ژانر توصیف کنیم؟ - علاوهبر نژاد، طبقة اجتماعی و جنسیت، آیا مکان باید مقولة جدیدی در نقد درنظر گرفته شود؟ - آیا نگارش مردها دربارۀ طبیعت با نگارش زنان متفاوت است؟ - به چه نحوی ادبیات بر رابطۀ انسان با جهان طبیعی تأثیر گذاشته است؟ - چطور مفهوم طبیعت وحشی و بکر درطول زمان تغییر کرده است؟ - از چه راهی و با چه تأثیراتی بحران محیط زیستی به ادبیات معاصر و فرهنگ عامه نفوذ کرده است؟ - چه نگرشی از طبیعت توانسته است خبرگزاریها، شرکتهای تبلیغاتی و مستندهای طبیعت تلویزیونی را به خود جلب کند و چه تأثیر بلاغی داشته؟ - علم بومشناسی چه تأثیری ممکن است بر مطالعات ادبی داشته باشد؟ - این علم برای بررسی آثار ادبی چه آمادگیای دارد؟ - بین مطالعات ادبی و گفتمان زیستمحیطی در ارتباط با رشتههایی ازجمله تاریخ، فلسفه، روانشناسی، تاریخ، هنر و اخلاق چه تلفیق و پیوندی وجود دارد؟ (Glotfelty & Fromm, 1996: xix).