چکیده:
«عصبیت » از ریشه «عصب » به معنای رگ ، پی ، عصب و رشـته هـایی اسـت کـه مفاصل استخوان ها و عضلات را به هم پیوند دهد و در اصطلاح به معنـای علاقـه شدید و غیرمنطقی به چیزی است که انسان در حمایت و دفاع از آن حـق و باطـل نشناخته و از درک منطقی فاصله می گیرد و موجب پیدایش عداوت ها و دشمنی هـا می شود. عصبیت مذموم و ناروا مقدماتی دارد و عواملی چنـد در ایجـاد ایـن خـوی ناپسند دخیل هستند که از جمله آنها می توان به تقلید کورکورانه ، جهالت ، تحجـر و جمود فکری ، لجاجت ، تکبر، تفاخر، جاه طلبی و سلطه گری اشاره کرد که هـر یـک می تواند پیامدهایی همچون از دست دادن ایمان ، ایجاد درد و رنـج ، از دسـت دادن اختیار امور، از بین رفتن اتحاد و انسجام جامعه ، آتش دوزخ ، کـوری در قیامـت و ... در دنیا و آخرت به همراه داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
٢. مفهوم اصطلاحی «عصبیت مذموم » عصبیت در اصطلاح به معنای هر نوع دلبستگی و وابستگی فکـری و حمایـت قـولی و عملـی از چیزی یا کسی به کار می رود که غالبا مذموم است و موجب از دست دادن قدرت تشخیص حق و باطل می شود، به طوری که حتی شخص در صورت تشخیص آنها نیز مصرانه بـر عقیـده باطـل خویش پافشاری می کند، چنان که فرد از قوم و عشیره و دوستانش در ظلم و باطل حمایـت کنـد یا در مذهب باطل به عنوان دینش یا دین پدرانش اصرار ورزد و خواستار حق نباشد، بلکه چیـزی را که نمی داند حق است یا باطل یاری کند برای غلبه بر دشمن و یا انتخاب مذهب و دینـی کـه بعد از آشکار شدن خطایش از آن برنگردد به جهت انتسابش به جهل و گمراهی کـه همـه اینهـا تعصب باطل و هلاک کننده اسـت .
(مجلسـی ، ١٣٨٩، ج١٠، ص١٧٥) قرآن کریم در آیه ٢٦ سوره مبارکه فتح از تعصب و حمیت اعراب به عنوان «حمیت جاهلیـت » یاد کرده است ، آنجا که می فرماید: «إذ جعل الذین کفروا فی قلوبهم الحمیة حمیة الجاهلیـة فـأنزل اٰلله سکینته علی رسوله وعلی المؤمنین وألزمهم کلمة التقوی وکانوا أحق بها وأهلها وکـان اٰلله بکـل شـی ء علیما »؛ آنگاه که کافران در دل های خود تعصب [آن هم ] تعصب جاهلیت ورزیدنـد پـس خـدا آرامـش خود را بر فرستاده خویش و بر مؤمنان فرو فرستاد و آرمان تقوا را ملازم آنان ساخت و [در واقـع ] آنـان به [رعایت ] آن [آرمان ] سزاوارتر و شایسته [اتصاف به ] آن بودند و خدا همواره بر هـر چیـزی داناسـت ؛ در آیه شریفه روی صفت جهالت اعراب تأکید شده و بیانگر این است که تعصب های اعـراب از جهالـت آنها ناشی شده است .
(
, 
, 
)
