چکیده:
اقتصاد روستاهای ایران در پیوند عمیق با بخش کشاورزی قرار دارد. در راستای ارتقاء بهره وری و بازده تولید، اصلاح نظام های بهره برداری سنتی و ترویج تعاونی های تولید، یکی از عمده راهبردهایی بوده که تاکنون در کشور و از جمله استان خراسان جنوبی به کار بسته شده است. در تحقیق حاضر تلاش شده تا به بررسی و واکاوی اثرات اقتصادی تعاونی های تولید کشاورزی بر مناطق روستایی شهرستان بیرجند پرداخته شود. این تحقیق به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد. جامعه مورد مطالعه مشتمل بر اعضاء پنج تعاونی تولید کشاورزی در شهرستان بیرجند بوده که از میان آن ها تعداد 296 نفر با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای جهت پرسش گری تعیین و انتخاب گردید. نتایج نشان داد که در بخش تولید به همراه گسترش سطح زیرکشت محصولاتی نظیر گندم، جو، ذرت و یونجه، هزینه ها نیز کاهش داشته است. به علاوه شاخص هایی هم چون درآمد، پس انداز، اشتغال و رفاه خانوارهای عضو تعاونی تولید کشاورزی نسبت به گذشته افزایش یافته است.
خلاصه ماشینی:
"با در نظر گرفتن تجربیات موفق تعاونیهای سنتی در ایران نظیر صحرا،بنه و حراثه،و کارکرد نظام تعاونی که سبب اشتغال زودبازده و رونق سطح اشتغال،ترویج و تشویق سرمایه گذاریها،تجمیع مقدورات مالی اندک قشرهای متوسط و ضعیف جامعه،افزایش تولید ناخالص داخلی،ارتقاء بهرهوری،جلوگیری از اضمحلال پیوندهای اجتماعی،تعدیل فقر، محرومیتزدایی،جلوگیری از افزایش شکاف عمیق و اختلاف شدید بین اقشار مختلف جامعه یا به عبارت بهتر،منجر به ایجاد عدالت اجتماعی نسبی و توزیع بهتر و مناسبتر ثروت در جامعه میشود(رسولی،1386:20؛مؤمنی،1386:64؛هودر،1385:5)،برای کاهش آثار نامطلوب اصلاحات ارضی در سال 1349 با تصویب قانون تعاونی کردن تولید،شرکت های تعاونی روستایی تشکیل شد(بذرافشان و حاتم،1389:4)و تلاش تمام این تعاونی های مدرن بهبود اوضاع کشاورزان و بخش کشاورزی بودن است.
درمجموع روند اثرگذاری شرکتهای موردمطالعه بر خانوارهای کشاورز در شهرستان بیرجند میتوان اینگونه نتیجه گرفت که این شرکتهای تعاونی تولید کشاورزی،درآمد بیشتری را عاید خانوارها میسازد که در پی آن هم میزان پسانداز افزایش یافته و همزمینه و فرصت سرمایهگذاری در سایر فعالیتهای اقتصادی خارج از بخش کشاورزی برای خانوار فراهم میگردد.
از آنجا که مقدار p-value محاسبه شده برای تمامی عوامل افزایش درآمد،افزایش پسانداز،افزایش کار در مرحله کاشت،داشت و برداشت،افزایش اشتغال خانوار،افزایش خرید کالاهای مصرفی،افزایش خرید وسایل منزل،افزایش خرید وسایل نقلیه،افزایش قدرت سرمایهگذاری در سایر امور تولیدی و افزایش رفاه خانوار کمتر از 0/05 بوده است،میتوان نتیجه گرفت با فعلیت شرکتهای تعاونی تولید کشاورزی، شاخصهای اقتصادی در سطح خانوارها افزایش یافته است.
بررسی اثرات شرکت تعاونیهای تولید کشاورزی در سطح خانوار نیز نشان داد این شرکتهای تعاونی درآمد بیشتری را عاید خانوارها میسازد که در پی آن هم میزان پسانداز افزایش یافته و هم زمینه و فرصت سرمایهگذاری در سایر فعالیتهای اقتصادی خارج از بخش کشاورزی برای خانوار فراهم میگردد."