چکیده:
از دیرباز دانشمندان اسلامی و به خصوص فقیهان، در صدد کشف راه ها و روشهای متعدد فهم حدیث، یکی از دو منبع اصیل فکر و عمل اسلامی بوده اند، از جمله این راه ها و روشها، دقت در سیاق لغوی متن حدیث است و علما از سیاق در کشف معنا، شناخت انواع علل و موانع فهم حدیث، حذف، اصلاح و تنقیح احادیث آسیب دیده بهره جستهاند و عدم ملاحظه این روش، گاهی منجر به معانی غیر مراد از حدیث می گردد. در این مقاله، که به روش کتابخانهای و تجزیه و تحلیل و تبیین دادههاست، ابتدا به تعریف سیاق و انواع آن و اهمیت آن در فهم کلام، و سپس نحوه کاربرد سیاق لغوی در تبیین و فهم بهتر و صحیح حدیث، و ابعاد آن، یعنی سیاق کلمات و سیاق جملات پرداخته می شود و ضمن آن به مباحث مرتبط اشاره می شود تا به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که سیاق لغوی چه نقش مهم در فهم متن حدیث دارد.
خلاصه ماشینی:
از جمله این راهها و روشها، دقت در سیاق لغوی متن حدیث است و علما از سیاق در کشف معنا، شناخت انواع علل و موانع فهم حدیث، حذف، اصلاح و تنقیح احادیث آسیب دیده بهره جستهاند.
در این مقاله _ که به روش کتابخانهای و تجزیه و تحلیل و تبیین دادهها است _ ابتدا به تعریف سیاق و انواع آن و اهمیت آن در فهم کلام، و سپس نحوه کاربرد سیاق لغوی در تبیین و فهم بهتر و صحیح حدیث، و ابعاد آن، یعنی سیاق کلمات و سیاق جملات پرداخته میشود و ضمن آن، به مباحث مرتبط اشاره میشود تا به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که سیاق لغوی چه نقش مهم در فهم متن حدیث دارد.
از جمله این کتابها، میتوان به کتابهای ذیل اشاره کرد: تهذیب الاحکام و الاستبصار از شیخ طوسی، من لا یحضره الفقیه از شیخ صدوق، وسائل الشیعة از حر عاملی، بحار الانوار از مجلسی، الاخبار الدخیلة علامه محمد تقی شوشتری، معرفة الحدیث و علل الحدیث از محمد باقر بهبودی، معالم المدرستین و نقش ائمه( در احیای دین از علامه عسکری، «معیارهای شناخت احادیث ساختگی» از دکتر قاسم بستانی و ....
کشف معنا بر اساس سیاق صرفی در زبان عربی، تغییر یک حرف در کلمه یا حتی حرکت یا سکون آن، به تغییر معنای آن میانجامد و چون در برههای از عصر صدور حدیث، حرکت حروف نوشته نمیشد، توجه به شکل واژه و چگونگی تغییرات آن، بسیار مهم است و گاه، اجمال آن به اختلافاتی در درک و تفسیر حدیث منجر شده است؛ 1 به عنوان مثال: 1.