چکیده:
در میان منابع تصوف، آثار ابن عربی حاکی از نگاهی متعالی و مثبت به مسئله زنانگی است. این مقاله بر آن است تا نشان دهد در پس نگاه استعلایی او به زن، تقابل های دوگانه ای که از نظرگاه هلن سیکسو، مبنای برخوردهای متفاوت با زن و مرد قرار گرفته و در نهایت به شکل گیری نگاهی مردسالار می انجامد، خودنمایی می کند. در بخش نخست مقاله، مبانی هستی شناسانه ای که بر نحوه برخورد ابن عربی با مسئله زنانگی موثرند مطرح شده و در بخش های بعدی، نظرگاه های منفی و مثبت او به زن که نمایانگر تفکر او درباره مشخصه های جنسیتی است مورد تحلیل قرار می گیرد. در خلال چنین تحلیلی، دگردیسی عناصر مردسالارانه به مفاهیم متافیزیکی در تفکر ابن عربی نشان داده می شود.
Among the sources on Tasawwuf، the works of Ibn al-‘Arabi especially hold femininity in high regard. The present study is to illustrate that beyond the transcendental view of Ibn al-‘Arabi to woman، there are some prominent traces of binary oppositions that، according to Hélèn Cixous، culminate in different reactions to feminine and masculine roles and ultimately lead to the appearance of patriarchal atmosphere. In the first part of the article، some ontological concepts are examined to delineate Ibn al-‘Arabi’s attitude towards femininity. In the following sections، his positive and negative perspectives on woman، which are the representation of his viewpoint towards gender characteristics، are analyzed. Besides، in the analyses، the change of masculine concepts to metaphysical ones in Ibn al-‘Arabi’ s view is shown
خلاصه ماشینی:
"٥٣٧:٣ السماء الارض ج١: ٢١٦ نور ظلمت ج٢: ٢٣٩ منور مظلم ج٢: ٤٥٤ التجلی : نور شهود النفس : ظل ج٢: ٤٦٦ الشمس : عقل القمر: نفس ج١: ٤٩٩ الوجود: نور، الخیر العدم: الظلمة ، الشر ج٢: ٤٨٦ اب: الروح الالهی ، نور ام: طبیعة الإنسان ج٢: ٣٥٤ شفاف کدر ج٢: ٤٥٤ البیاض السواد ج٢: ٢٣٩ مرئی غیر مرئی ج٢: ٤٥٤ لطیف کثیف ج٢: ٤٥٤ کبیر صغیر ج٢: ٤٥٤ بسیط مرکب ج١: ٦٧٩ معقول محسوس ج٣: ٩٠ امامة العقل : امامة الرجل امامة النفس : امامة المراة ج١: ٤٤٧ تمام این تقابل ها را می توان در نهایت به سه تضاد اصلی و بنیادین فروکاست : فاعل / منفعل اعلی / اسفل نور/ ظلمت سویة راست این سه تقابل آن هایی هستند که در تفکر ابن عربی سویة متعالی و برتر وجود و مسلط بر سمت دیگر هستند؛ اما طرف چپ همواره با ارجاع به دیگری تعریف شده و تحت تـسلط آن قـرار دارد.
٣- نظرات مثبت در کنار این دیدگاههای منفی ، ابن عربی مطالبی را در ارتباط با جنسیت زنانه مطرح کرده که در آثـار دیگر کمتر یافت می شود: این که زن عالی ترین مظهر تجلی حق است ، اهمیت نقش انوثت در آفرینش ، مشترک دانستن زن و مرد در رسیدن به کمال و...
نیز در نهایت ابن عربی برای تأکید بر نقش عنصر زنانه ، با استناد به همین حـدیث ، علـت آن را کـه پیامبر تأنیث را بر تذکیر غلبه داد و به جای «ثلاثة »، از «ثلاث» استفاده کرد[١٣] اهتمام پیامبر به زنـان ذکـر می کند تا نشان دهد عناصر اصلی آفرینش مؤنث بوده و کل خلقت تحت تـأثیر تأنیـث اسـت (همـان: ٢٢٠-٢١٩)."