چکیده:
مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از یافتههای روانشناختی در بستر تفسیری قرآن، به بررسی برخی آیات مرتبط با حوزه زنان بپردازد. فرضیه این مقاله بر این امر استوار است که کفه دیگرخواهی در وجود زن سنگینتر از کفه خودخواهی اوست. غلبه دیگرخواهی سبب ایجاد برخی توانمندیها و برخی کاستیها در وجود زن میگردد که تحلیل صحیح این ویژگی و برقراری ارتباطی شایسته با آیاتی مانند آیات ناظر بر مکر زنان، نهی از تبرج زنان، تعبیر حرث برای زن، مطرح کردن حیض و ... سبب تفسیری همسو با نظام ارزشگذاری قرآن خواهد شد. پژوهش پیش رو برای اثبات فرضیه خود با مراجعه به اکثر تفاسیر مطرح در حوزه قرآنی و تلفیق مباحث تفسیری با دستاوردهای حوزه روانشناختی تفسیر بدیعی از آیات مذکور ارائه میدهد. چنین نگرشی به نفی باور رایج اکثر تفاسیر، یعنی برتری و فروتری دو جنس منتهی شده و دو جنس را مکمل یکدیگر دانسته و علت تفاوت رفتار و نگرش زن و مرد را تفاوت ساختار فیزیولوژیکی و روانی آن دو میداند. نگرش صحیح به این تفاوتها سبب میشود تا هر جنس با جهتدهی به نقاط قوت و از بین بردن نقاط ضعف شخصیت خود به درستی از عهده ایفای نقشی که خداوند برای او در نظر گرفته برآید.
خلاصه ماشینی:
غلبه دیگرخواهی سبب ایجاد برخی توانمندی¬ها و برخی کاستیها در وجود زن می¬گردد که تحلیل صحیح این ویژگی و برقراری ارتباطی شایسته با آیاتی مانند آیات ناظر بر مکر زنان، نهی از تبرج زنان، تعبیر حرث برای زن، مطرح کردن حیض و ...
مطالعه در آثار تفسیری نشاندهنده رسوخ این طرز فکر در اکثر تفاسیر متقدم دارد و نتیجه آن تفسیر آیات ناظر بر تفاوت¬ها بر اساس باور برتری مردان بر زنان است.
نه تنها تکوین جسم، بلکه تعالی روح فرزند هم از زمان صورتبندی در رحم مادر آغاز میشود؛ بنابراین «حرث» را می¬توان محل تجلی و دمیدن روح از ناحیه خدا در انسان دانست(منصوری لاریجانی، 1379هـ: 43) تشبیه انسان به گیاه در آیات دیگر قرآن نیز نمود دارد؛ مانند: ﴿و الله أنبتکم من الأرض نباتا﴾ (نوح/17) «و خداوند شما را مانند گیاهی از زمین رویانید» در این آیه خداوند انسان را به گیاهی تشبیه نموده که از زمین روئیده می¬شود.
رابطه دیگرخواهی با «مکر زنانه» برخی مفسران آیه 28 سوره یوسف را حکم و قاعده¬ای کلی برای تعمیم مکر بر تمام زنان دانسته و زلیخا را آینه¬ای می¬دانند که مکر زنان را به خوبی نشان داده است و سکوت قرآن در پندار عزیز مصر را دلیلی بر تأیید این مطلب از سوی خداوند می¬دانند(ابن عاشور، بی¬تا، ج12: 258).
خداوند متعال برای حفظ تعادل میل خودنمایی در زنان و ارضای صحیح آن، حیا و عفت را به عنوان سپری در برابر این گرایش قرار داده است.