چکیده:
فعل ناشی از اشیا مانند فعل زیان بار انسان میتواند موجب مسئولیت کسانی شـود کـه آن هـا را در اختیار دارند. قانون مدنی فرانسه در زمان تصویب خود، اصل کلی مسئولیت ناشی از اشـیا را پـیش بینــی نکــرد و تنهــا در مـواد ١٣٨٥ و ١٣٨٦، مســئولیت خســارات ناشـی از حیوانــات و ساختمان ها را لحاظ نمود. اما در اواخر قرن نوزدهم ، بر مبنای تفسـیر بنـد ١ مـادة ١٣٨٤ ایـن قانون ، این اصل در قلمرو مسئولیت قرار گرفـت . در حقـوق ایـران نیـز مـواد ٣٣٣، ٣٣٤ قـانون مدنی، همچنین موادی از قـانون مجـازات اسـلامی ماننـد ٥١١، ٥١٢، ٥١٤، ٥١٥، ٥١٨، ٥٢٢، ٥٢٨ و ٥٣٤ و مادة ١ قانون بیمه اجبـاری مسـئولیت مـدنی دارنـدگان وسـایل نقلیـه موتـوری زمینی در مقابل شخص ثالث به شناسایی این مسئولیت پرداخته است ؛ بدون آنکـه بـه اوصـاف شیء در ایجاد مسئولیت بپردازد. هدف از تنظیم این مقاله آن است که با مطالعه تطبیقی بیـان گردد. در مسئولیت شیء، تفاوتی نمیکند شیء جان دار یا بیجان ، خطرنـاک یـا غیرخطرنـاک، منقول یا غیرمنقول و ساکن یا متحرک باشد؛ حتی ضرورتی ندارد شیء از جانب انسان هـدایت و اداره شده باشد و در صورت وجود ارکان مسئولیت مدنی، فعل زیان بار شیء مـیتوانـد سـبب مسئولیت دارندگان آن شود.
خلاصه ماشینی:
٥٢٢، ٥٢٨ و ٥٣٤)، قانون بیمۀ اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیۀ موتوری زمینـی در مقابل شخص ثالث (مادة ١) به این مسئولیت اشاره کرده است و شیء جـان دار (حیـوان ) یـا بیجان (ساختمان ، وسیلۀ نقلیۀ موتوری زمینی)، خطرناک یا غیرخطرناک، منقول یا غیرمنقول ، ساکن یا متحرک را در صورت تحقق شرایط مسئولیت مدنی ناشی از اشـیا، موجـب مسـئولیت مالک یا نگهدارندة آن ها دانسته است .
نبـود یـک نگاه تطبیقی در کتاب های مسئولیت مدنی در این زمینه کاملا آشکار بود که سعی بر این شد با چنین نگاهی و با توجه به حقوق فرانسه و رویۀ قضایی و دکترین ایـن کشـور، مطالعـه و نتـایج بررسی شود که در این خصوص در کتاب ها، مقـالات و تحقیـق هـای صـورت پذیرفتـه سـابقه ای به چشم نمیخورد و اگر هم مواردی بیان شده ، به صورت کلی و نه بیان قواعد به نحـو جـزء بـه جزء بوده است .
شیء منقول و غیرمنقول (La chose meuble et immeuble) در مسئولیت مدنی ناشی از اشیا و اعمال بند ١ مادة ١٣٨٤ قـانون مـدنی فرانسـه ، بـین امـوال منقول و غیرمنقول ١ فرقی نیست ؛ مگر در مواردی که خسارت از ویرانی ساختمان حاصـل شـده باشد که مادة ١٣٨٦ همان قانون مقرر میدارد: «درصورتی که ویرانی ساختمان ناشی از تقصـیر مالک در نگهداری آن یا به علت عیب (نقص ) ساختمان باشد، مالک ، مسئول خساراتی است کـه از ویرانـی سـاختمان وارد مـیشـود».