چکیده:
امروزه یکی از مهمترین داراییهای هر شرکتی روشهای کسب و کار آن است که بهعنوان یکی از حقوق مالکیت فکری قابل حمایت میباشد. همواره رویکرد نظامهای مختلف حقوقی در این زمینه متفاوت بوده است. اسرار تجاری سنتیترین شکل حمایت از روشهای کسب و کار شمرده میشود، اما امروزه گرایش شرکتها به ثبت اختراعات در این زمینه، بهاندازهای افزایش یافته که اهمیت و تأثیر پذیرش روش یادشده بهعنوان حق اختراع به موضوعی بحثبرانگیز در سراسر جهان تبدیل شده است. جستار حاضر با روش توصیفی– تحلیلی به بررسی قابلیت حمایت حقوقی از روشهای کسب و کار در نظامهای حقوقی مختلف پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که امروزه کشورهایی مانند امریکا، هند و ژاپن برخلاف رویۀ گذشتۀ خود به حمایت از روشهای کسب و کار در قالب حق اختراع اقبال فراوانی نشان دادهاند. موضع موافقتنامۀ تریپس نیز مبنی بر اعطای حق ثبت به اختراعی که شامل گام ابتکاری و کاربرد صنعتی باشد، در راستای حمایت از روشهای کسب و کار رقم خورده است. این درحالی است که در نظام حقوقی ایران روشهای کسب و کار عملاً از دایرۀ حمایت استثنا شدهاند. ازاینرو، شایسته است که قانونگذار ایران با توجه به مبانی عمیق فقه امامیه در حمایت از حقوق مادی و غیرمادی افراد، مادهای را در جهت حمایت از روشهای کسب و کار به قانون ثبت اختراعات اضافه کند یا استثنای راجع به آن را حداقل در خصوص روشهای کاربردی تجارت الکترونیک از قانون حذف نماید. درنهایت اگر به هر دلیلی حمایت از روشهای کسب و کار در قالب اسرار تجاری یا حق اختراع منتفی شود، میتوان به قالبهایی چون اختراعات کوچک توسل جست.
خلاصه ماشینی:
حمايت از روش هاي کسب و کار در حقوق تطبيقي (بررسي رويکرد نظام هاي حقوقي امريکا، هند، ژاپن ، فقه اماميه ، ايران و موافقت نامۀ تريپس ) * سيد محمدهادي قبولي درافشان استاديار دانشگاه فردوسي مشهد مصطفي بختياروند استاديار دانشگاه قم (دورنگار: ٠٢٥٣٢٨٥٥٦٨٤، Email: m.
اسرار تجاري سنتيتـرين شـکل حمايـت از روش هـاي کسـب و کـار شمرده ميشود، اما امروزه گرايش شرکت ها به ثبت اختراعات در اين زمينه ، به اندازه اي افـزايش يافته که اهميت و تأثير پذيرش روش يادشده به عنوان حق اختراع به موضوعي بحث برانگيـز در سراسر جهان تبديل شده است .
تاريخچه از نظر تاريخي، در همۀ کشورها روش کسب و کار (Business Method) از ثبت اختـراع اسـتثنا شده است (١٩٧.
p ,٢٠٠٣ ,Hall)؛ به همين دليل الگوي تعيين قابليت ثبت اختراعات نرم افزار بـه الگـوي ثبـت اختـراع روش کسـب و کـار نزديک است (٢٠١.
برخي از نمونه هاي روش کسب و کار که بـه عنـوان حـق اختراع در اين حوزه ثبت شده اند، عبارت اند از: الف ) تکنيـک هـاي خريـد و فـروش (Purchasing Techniques &Sales ).
اهميت اين پرونده در اين بود که با اعلام قابليت ثبت روش کسب و کار در قالب حـق اختـراع ، موجب افزايش روزافزون برنامه هاي کـاربردي کسـب و کـار شـد ( ,Practicing Law Institute .
تجربۀ کشورهاي ديگري چون هند و ژاپن نيز حاکي از ايـن امـر اسـت و حمايـت از روش هـاي کسب و کار در قالب حق اختراع رو به افزايش است ، اما در نظام حقوقي ايران روش هاي کسـب و کار درعمل از دايرة حمايت استثنا شده انـد.