چکیده:
مراد از منابع حدیث در این نوشتار، متنهای نوشتهشده دربارۀ گفتارها و رفتارهای پیامبر و امامان معصوم است که از طریق راویان حدیث به دست ما رسیده است؛ چه این روایات از منابعی برآمده باشد که راویان و محدثان شیعی آن را فراهم آوردهاند و چه از منابعی که راویان و محدثان سنی در گذر تاریخ دانش حدیث پدید آوردهاند و چه این منابع از قبیل کتابها و جوامع حدیثی مشهور همانند کتب اربعه و صحاح سته باشد و چه جز آن، که در شمار منابع مشهور نیستند، و همچنین چه آن دسته از کتابهایی باشد که بهویژه در دانش فقه به کار گرفته میشود و چه آنها که منابعی درخور برای انتقال حکمت و اخلاق دینی است. در همۀ این موارد، هدف آن است که دیدگاه مطهری به عنوان متفکری دیناندیش و برخاسته از حوزههای علمی شیعه، دربارۀ اصالت و صحت اسناد و درستی مضامین اینگونه متون بازخوانی شود. برای این کار، تقریباً همۀ آثار شهید مطهری در زمینههای گوناگون و در موارد کلی و جزئی، دربارۀ منابع متقدم و متأخر واکاوی شده است تا سرانجام به نگرش کلی این اندیشمند دربارۀ حدیث، به مثابۀ منبع دینشناسی دست یازیده شود.
درخور نگرش آن است که او بدون پیشداوری و تعصب رایج در میان فرقههای اسلامی و به گونۀ یکسان به منابع شیعی و سنی و گاه به گونۀ تطبیقی، روی آورده است و فارغ از اختلافهای علمی و روششناختی کوشیده است در تداوم مکتب اصولی آیتالله بروجردی، نگرشی تقریبی و مثبت به هر دو دسته منابع داشته باشد و گرایشهای گروهی و فرقهای را در این عرصه وانهد تا نگرش جامعتری به منابع دینشناسی از خود نشان دهد.
در این پژوهش، عنوانهایی به کاوش گرفته شده است که قلمروی گسترده از مباحث حدیثشناختی را پوشش میدهد، چونان تاریخ پیدایش حدیث، تدوین و روند تکامل این دانش، جوامع حدیثی، سنجش منابع شیعه و سنی در مضمون و سند، آسیبشناسی آن دو و شماری دیگر که رهیافتی جامع فرامینماید و حدیث پژوهی را غنا میبخشد.
خلاصه ماشینی:
بررسی دیدگاه های مطهری درخصوص منابع حدیث محمدجواد نجفی * چکیده : مراد از منابع حدیث در این نوشتار، متن های نوشته شده دربارة گفتارهـا و رفتارهـای پیـامبرص و امامـان معصوم ع است که از طریق راویان حدیث به دست ما رسیده است ؛ چه این روایات از منـابعی برآمـده باشد که راویان و محدثان شیعی آن را فراهم آورده اند و چه از منابعی که راویان و محدثان سنی در گـذر تاریخ دانش حدیث پدید آورده اند و چه این منابع از قبیل کتاب ها و جوامع حدیثی مشـهور هماننـد کتـب اربعه و صحاح سته باشد و چه جز آن ، که در شمار منابع مشـهور نیسـتند، و همچنـین چـه آن دسـته از کتاب هایی باشد که به ویژه در دانش فقه به کار گرفته میشود و چه آن ها که منابعی درخور بـرای انتقـال حکمت و اخلاق دینی است .
برای این کار، تقریبا همه آثار شهید مطهری در زمینه های گوناگون و در موارد کلی و جزئی، دربارة منابع متقدم و متأخر واکاوی شده است تا سرانجام به نگرش کلی ایـن اندیشـمند دربـارة حدیث ، به مثابه منبع دین شناسی دست یازیده شود.
ازاین رو در بررسی نهج البلاغه کـه یکـی از منـابع پربسـامد در آثـار اوست و جایگاهی یگانه در اندیشه اش داردـ چنان که میتوان گفت شاید هـیچ دانشـمند دینی برآمده از حوزه های سنتی دینی از چنین نگرشی برخوردار نباشدـ روش بررسـی و سنجش محتوایی پیش می گیرد؛ چنان که نهج البلاغه را با قرآن کریم مقایسه می کند: / «در این آیه ، قرآن هیچ یک از آن نوع تشبیهاتی که امیرالمؤمنین ع در کـلام خـودش به کار برده وجود ندارد، ولی به قدری تفاوت اسـت میـان ایـن آیـه قـرآن و تمـام ایـن جمله های امیرالمؤمنین ع البته چون پای قرآن است جسارت به امیرالمؤمنین نیست ـ که آبروی تمام کلمات امیرالمؤمنین را میبرد.