چکیده:
مسئلة تغییر نظام خطی زبان فارسی و نگارش آن با الفبای لاتین بنیاد، دیرزمانی است توجه برخی زبانشناسان و دستوردانان را به خود جلب کرده است . در کنار عوامل فرهنگی ، اقتصادی، سیاسی و همچنین آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، پیشرفت تکنولوژی و پدیدههایی چون گفت وگوی اینترنتی (chat) و نامه های اینترنتی (e-mail) و پیامک (sms) اهمیت بیشتری به این موضوع داده است . دلایل گوناگونی از سوی گروهها و اشخاص مختلف برای تغییر نظام خطی کنونی ارائه شده است و شیوهها (یا الفباها)یی نیز پیشنهاد شدهاند. اما آیا دلایل ارائه شده همیشه علمی و منطقی هستند؟ آیا نظامهای خطی پیشنهادی در عمل کاربردی و قابل اجرا هستند؟ در این مقاله ، ضمن نقد و بررسی استدلالات سه گروه اوروفارسی ، یونی پرس و پارسیک، شیوههای خطی پیشنهادی آنها و همچنین شیوة خودجوش فراگیر مورد استفادة عموم را مورد بررسی قرار می دهیم . بررسی ها نشان می دهند که استدلالات این گروهها احساسی و غیر منطقی هستند و بر پایة این پیش فرض بنا شدهاند که دشواریهای خط فارسی باعث مشکلات فراوان در یادگیری زبان فارسی می شود. اما شیوههای خطی پیشنهادی این گروهها نیز کارآمد نیستند.
خلاصه ماشینی:
"آنچه مسلم است الفبای فارسی – عربی با ویژگی های زبان فارسی تطابق کاملی ندارد و باعث مشکلاتی شده است ؛ اما آیا این مسئله آنچنان که هواداران تغییر خط می گویند مشکل آفرین است که سوادآموزی، فراگیری علم و دانش و نیز تحقق پیشرفت های علمی و فنی را برای ایرانیان دچار مشکل کرده است ؟ نوشته ها و دلایل ارائه شده توسط موافقان و مخالفان بسیارند و این خود بیانگر اهمیت موضوع است .
نکته ای که باید در اینجا ذکر کنیم این است که نگارنده 152 و تمام هم کلاسی ها و هم مدرسه ایهای دورة ابتدایی و بسیاری افراد دیگر که نگارنده می شناسد، در کلاس اول ابتدایی الفبا را به صورت دو شکلی کوچک و بزرگ برای برخی حروف مانند (ب ب) یا (س س) و تکشکلی برای برخی دیگر همچون (د، ر، و) و غیره یاد گرفتیم و در همان یکی دو سال اول (حتی اواخر سال اول) علاوه بر کتب درسی قادر به خواندن کتابهای داستان غیر درسی نیز بودیم و از آن زمان به بعد همواره فارسی را می خوانیم و می نویسیم .
ازجمله مصلح آبادی، برای آموزش زبان و خط فارسی پارسیک و تغییر خط فارسی راهبردهایی را به این شرح پیشنهاد می کند: از آنجا که اختلاف بر سر کاربرد یا کنار گذاشتن نظام خطی فارسی - عربی هنوز موجود است و با وجود نیاز مبرم به تغییر خط فارسی ، پیش از ارائة هرگونه راهبردی، می باید همة جوانب امر را در نظر گرفت ."