چکیده:
تشبیه در ادبیات یکی از چهارگانههای دانشِ بیان شمرده شده است که در آن سخنور به شیوه هنری، مقصود خویش را بیان میدارد. ساختار و گونههای تشبیه ادبی در تشبیه قانونی نیز وجود دارد، اما قانونگذار آن را در راستای نیازهای خویش پرورانده است و از آن به عنوان شیوهای برای بیان احکام خود استفاده مینماید. این شیوه در قانوننویسی کاربرد گستردهای دارد. مهمترین فایده این شیوه در ایجاز قانون است. گاه نیز برای تعدیل حکم، توجیه حکم، تکمیل قانون و تنوع بیان احکام قانونی، به کار میرود. آگاهی از این روش ضمن یاری به درک بهتر قانون، موجب ارتقای هنر قانوننویسی نیز میگردد. در این مقاله، مطالعهای میانرشتهای بین تشبیه در ادبیات و تشبیه در قانون انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
سـاختار و گونه های تشبیه ادبی در تشبیه قانونی نیز وجود دارد، امـا قـانون گـذار آن را در راستای نیازهای خویش پرورانده است و از آن به عنـوان شـیوه ای بـرای بیـان احکام خود استفاده می نماید.
١١ همچنین ، در تشبیه «ثمن شخصی » بـه «مبیع شخصی » در مادة ٤٣٧ قانون مدنی، وجه شبه ، «وجود ضرر» است که تفاوتی میـان آن دو از این حیث وجود ندارد.
با این همه ، ممکـن اسـت وجه شبه متعدد باشد بدین معنا که قانون گذار شباهت های متعددی را در نظر گرفتـه باشـد مانند مواد ١٢٨٠ و ١٢٨١ قانون مدنی ١٦ در مادة ١٢٨٠ آمده است که «اقرار کتبـی در حکـم اقرار شفاهی است ».
در تشبیه قانونی نیـز چنـین اسـت برای مثال ، در مادة ٤٣٧ قانون مدنی می خوانیم : «از حیث احکام عیب ، ثمـن شخصـی مثـل مبیع شخصی است ».
٢٣ مادة ١٣٩ قانون مدنی ٢٤ نیز همین طور است ؛ علت حکم در مشبه به ، لزوم احتـرام دادنامه صادر شود، و در نتیجه از اعتبار امر قضاوت شده برخوردار نبوده و قابل تجدیدنظر و سایر طـرق شـکایت از آراء نمی باشد.
٢٩ و نیز بعد از تشبیه شریک شرکت بـا مسـؤولیت محـدود کـه اسمش در نام شرکت آمده به شریک ضامن در مادة ٩٥ قانون تجارت ٣٠ گفته شده است که «لازم به تذکر است که در این صورت فقط شریک و آن هم در مقابل اشخاص ثالـث - نـه 31 در مقابل شرکت و شرکا- شریک ضامن تلقی می شود».