چکیده:
از ابتدای پیدایش قانون، تغییر و اصلاح همراه همیشگی پارلمانها بوده است، وضعیتی که حاکی از غیردائمی بودن قوانین و ثبات نسبی آنهاست. امّا با ظهور قوانین آزمایشی، این مهم جلوه عینیتری یافته و قانونگذار تاریخ دقیق بازنگری را مشخص مینماید. امری که با ارزیابی قانون در طول اجرا ملازمه دارد. در این نوشتار ضمن بررسی رویکرد مقنن، پیش و پس از قوانین آزمایشی و با تکیه بر دو عنصر متمایزکنندۀ این قوانین از سایر مصوبات پارلمان یعنی تصریح به موقتی بودن و ارزیابی، مبانی نظری این طریقۀ قانونگذاری واکاوی شده است.
خلاصه ماشینی:
اول ) صلاحیت ذاتی پارلمان در تغییر قوانین موجود به موجب صلاحیت انحصاری قوه مقننه در تصویب قوانین ، تنها مرجع صالح بـرای نسـخ ، تغییر و اصلاح قوانین نیز، قوه مقننه یا پارلمان اسـت و از آنجـا کـه یکـی از طـرق اعمـال حاکمیت ٢ مجالس قانون گذار به عنوان رکنی از ساختار حقوقی ـ سیاسی دولت ها، از طریق وضع قوانین صورت می گیرد، به طـور منطقـی، هـر دورة پارلمـان ـ اعـم از آنکـه تمـامی نمایندگان جدید باشند، عینا نمایندگان قبلی یا آمیزه ای از نمایندگان جدید و قدیم انتخـاب یا منصوب شده باشند ـ میتواند قوانینی را که دوره یا دوره های پیشین تصویب نمـوده انـد را جزئا یا کلا نسخ ، اصلاح و تکمیل نمایند٣.
غلامعلی حداد عادل ، سخنرانی افتتاحیۀ همایش یک صدمین سال قانون گذاری در: معاونت پژوهشی مرکـز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، همایش یک صدمین سال قانون گذاری (مجموعه مقـالات )، تهـران ، مرکـز پژوهش های مجلس شورای اسـلامی، چـاپ اول ، ١٣٨٦، ص ٧؛ و بـرای دیـدن نظـر مخـالف نـک : محمـدجعفر جعفری لنگرودی، مقدمه عمومی علم حقوق ، تهران ، گنج دانش ، چاپ هشـتم ، ١٣٨٣، ص ٢٦ کـه بـا مثـال زدن قوانین آزمایشی عنوان داشته اند که قانون بر خلاف «وصف دائمی» نیاز به اسـتمرار دارد.
به عنوان مثال برای آشنایی با نهاد پژوهشی پارلمان انگلستان ، امریکا و کانـادا، نـک : ١- گـروه مطالعـات پارلمانی، «مرکز تحقیقات و قانون گذاری در انگلستان »، مجلس و پژوهش ، سـال دهـم ، ش ٤٠، فـوق العـاده پـائیز ١٣٨٢، صص ١٧٩-١٣١؛ ٢- عالیه ارفعی، «قانون گـذاری و پـیش نیازهـای تحقیقـاتی کنگـره امریکـا»، مجلـس و سوم ) استفاده از نهادهای تخصصی حقوقی ١- قوة قضائیه قوة قضائیه به جهت جایگاه رفیع خود در اجرای عدالت و ارتباط مستقیم بـا ابـزار قـانون ، یکی از بهترین مشاوران پارلمانی در تصویب قوانین است .