چکیده:
اهمیت پدیده نوظهور تبلیغات بازرگانی به دلیل گستره عمیق و دامنه موثر آن در عرصههای مختلف زندگی، همچنین تبدیل شدن به یکی از مهمترین منابع مالی رسانهها، رو به افزایش است. از سوی دیگر، مسئولیت و ضمانت ناشی از تبلیغات نیز بهعنوان موضوعی مهم همواره مورد توجه صاحبنظران حقوقی و فقهی بوده است. پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوا، به بررسی قواعد فقهی ضمانآور و یا مسئولیتآور در آگهیهای بازرگانی میپردازد. جامعه آماری پژوهش را آگهیهای غیرتکراری پخش شده از شبکه اول سیما، از مهرماه 1396 تا شهریور 1397 تشکیل میدهند و حجم نمونه 455 آگهی را شامل میشود که به روش تصادفی ساده انتخاب شدهاند. یافتهها حاکی از آن است که در 87/7 درصد آگهیها موارد تخلف از قواعد و موضوعات فقهی وجود نداشته و تنها قواعد نجش (5/1 درصد)، تدلیس (4/6 درصد)، مشتبه نمودن موضوع معامله (1/1 درصد)، غش (0/9 درصد)، نفی سبیل (0/4 درصد) و غرر (0/2 درصد) مشاهده شده است. سایر موارد مرتبط ازجمله ضرر، تسبیب مستقیم و غیرمستقیم، ایجاب ملزم (وعده پاداش)، تخلف در شرط ضمنی و تعاون بر اثم در آگهیها دیده نشده است. همچنین بیشترین فراوانی، رعایت نکردن قواعد فقهی در تبلیغات مواد بهداشتی و آرایشی، مواد خوراکی، موسسات مالی، بانکها و بیمهها بوده است.
خلاصه ماشینی:
محمدزاده (١٣٩٥) در مقاله «مسـئولیت مـدنی رسـانه هـا از دیـدگاه فقـه و حقـوق اسلامی» به این نتیجه رسیده است که در فعالیت های رسـانه ای، در صـورت حکومـت مسئولیت مدنی بر موضوع ، ضمن تحمیل مجازات مالی و جبران ضررهای ناشی از فعل زیان بار برای زیان دیده و تنبیه رسانه مربوط ، فرصت لازم برای حضـور در عرصـه هـای فرهنگی ...
با نگاهی به این موارد درمییابیم که هرچند در خصوص مسئولیت مـدنی رسـانه هـا در فقه و نظام حقوقی ایران پژوهش هایی صورت گرفته ، از منظر قواعد فقهی کمتـر بـه این موضوع توجه شده است و از سویی دیگر، روش پژوهش و هدف اصلی آن نیز کـه شناخت قدر متیقن قواعد فقهی در تبلیغات است ، پـژوهش حاضـر، مطالعـه تـازه ای در این حوزه تلقی میشود.
توزیع فراوانی آگهیهای بررسی شده برحسب موضوع آگهی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ادامه جدول ٣ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} میزان رعایت قواعد فقهی در تبلیغات بازرگانی در این پژوهش آگهیهای بازرگانی رسانه ملی به عنوان رسـانه جمهـوری اسـلامی ایـران ، از منظر رعایت کردن یا نکردن ١٢ قاعده فقهی (تدلیس ، نجش ، غبن ، لا ضرر، غـرور، تسـبیب ، نفی سبیل ، غش ، تعاون بر اثم و همچنین تخلف در شرط ضمنی عرفی، الزام بـه ایجـاب در تبلیغ و مشتبه نمودن ) مورد ارزیابی قرار گرفتند.