چکیده:
آگاهی ما از احوال و روزگار ابومنصور دقیقی بسیار اندک است. مطالب آشفته و نادرست عوفی در لبابالالباب و نیز تحریف بیتی از قصیده داغگاه فرخی سیستانی درباره دقیقی، سبب شده است که پژوهشگران و محققان تاریخ ادبیات به بیراهه بروند و تاریخ حیات و روزگار دقیقی را از نیمههای نیمه اول قرن چهارم هجری تا نیمه های نیمه دوم همان قرن بدانند. علاوه براین، دریافت نادرستی که بر مبنای ابیاتی از فردوسی درباره مرگ دقیقی در اذهان حاصل شده، عاملی اساسی و موثر در تخلیطها و آشفتگیهای رویداده درباره تاریخ و روزگار دقیقی است. توجه به اشعار مدحی دقیقی و زمان زندگی ممدوحانش و نیز تعبیر درست بیت فرخی سیستانی با توجه به تصحیح حافظ محمودخان شیرانی، نادرستی تاریخهای داده شده را روشن میسازد. بر این اساس، این مقاله به این نتیجه رسیده است که بهاحتمال بسیار، دقیقی در سالهای 280 تا 285 ق متولد شده و هنگام مرگ (به سال 341 ق) حدود پنجاه تا پنجاهوپنج سال داشته است.
خلاصه ماشینی:
ir تاریخ دریافت : ١٣٩٧/١٠/٢٨ تاریخ پذیرش : ١٣٩٨/٢/٢٢ دربارة احوال ابومنصـور محمد بن احمد دقیقی آگاهی ما بسـیار اندک است و مطالب آشفته و نادرستی که عوفی آورده و بدخوانی و تحریفی که در بیتی از قصـیدة داغگاه فرخی سـیسـتانی روی داده اسـت محققانی را که به شـرح احوال او پرداخته اند گمراه کرده و موجب شــده اســت که روزگار حیات او را از نیمـه هـای نیمۀ اول قرن چهارم هجری تا نیمه های نیمۀ دوم همان قرن یعنی از حدود ٣١٨ تا حدود ٣٧٠ و ٣٨٠ قمری قرار دهند.
در این قصیده این چند بیت دربارة دقیقی آمده است : تـا طرازنـدة مـدیح تو دقیقی درگـذشـــت زآفرین تو دل آگنـده چنـان کـاز دانـه نـار تـا بـه وقـت این زمـانـه مر ورا مدت نماند زین ســـبـب تـا بنگری امروز تا روز شـــمار هر گیـاهی کـاز ســـر گور دقیقی ســـرزند گر بپرســـی زآفرین تو ســـخن گویـد هزار برخی از تذکره نویســان پیشــین و پژوهشــگران متأخر عبارت «طرازندة مدیح تو» در بیت اول این قطعـه را دلیل بر آن گرفته اند که دقیقی از مداحان امیرچغانی (ابوالمظفر احمد بن محمد) بوده ، اما تا آن زمان ، یعنی زمانی که فرخی قصــیدة خود را ســروده اســت ، وی زنده نبوده اســت و با آن که دلش از ستایش امیر سرشار بوده ، درگذشته است .
اما تصــور جوان بودن دقیقی از یک ســو، و تحریف و بدخوانی بیت یادشــدة فرخی از ســوی دیگر، موجب شــده اســت که زنده بودن او تا اوائل دوران حکومت ابوالمظفر احمدبن محمد چغانی و حدود ســال ٣٦٥ یا ٣٧٠ از مســلمات تاریخی به شــمار آید، و طبعا تذکره نویسـان و تاریخ نگاران و پژوهشـگران دوران حیات او را در حدود سی تا چهل سال تصـور کنند و آنچه را که بیرون از این حدود زمانی است نادیده گرفته و بیرون از حوزة مطالعات خود بدانند.