چکیده:
تغییرات شخصیتی سنایی با برخی از نظریههای رشد و بحران میانسالی مطابقت دارد. طبق اطلاعات زندگینامهای، وی در میانه عمر از بسیاری از فعالیتها انصراف حاصل کرده و به گسترش فرصتهای فراغت پرداخته است. این امر منجر به بازگشت به درونبینی و در نتیجه ارزیابی زندگی گذشته و بازنگری در طرحهای آینده وی شده است. سنایی مدتی در بحران انتخاب انزوا یا همجوشی با دیگران به سر برده که در نهایت به همجوشی رو آورده که پیامد مثبت آن زایندگی در برابر رکود است. به این معنا که احساس تعهد بیشتری نسبت به جامعه کرده و در صدد هدایت نسل بعدی با ارائه برترین آثار ادبی با محتوای اندرز و حکمت و عرفان برآمده است. این تحولات با نظریههای بحران میانسالی افرادی چون وایلنت، پک، بوهلر، اریکسون و لوینسون مطابقت دارد.
خلاصه ماشینی:
آیا تغییر و تحولات زندگی سنایی بر اساس نظریه های شخصیت (بحران میان سالی) قابل تبیین است ؟ پیشینه و روش تحقیق اگرچه تا به حال تحقیقات بسیاری درباره شعر و اندیشه سنایی صورت گرفته اما از دیدگاه علم روان شناسی پژوهش های مختصری در این باره وجود دارد.
تبیین تغییرات محتوایی و سبکی آثار سنایی بر اساس تغییر و تحول شخصیتی وی در این جا نخست به شرح و توصیف نظریه های بحران میان سالی پرداخته سپس به جستجوی هریک از این مولفه ها در زندگی و شخصیت سنایی میپردازیم : بحث و بررسی الف .
در سال های اخیر تحقیقاتی دربارۀ این موضوع انجام گرفته است و تقسیم بندی و مراحل سه گانه ای را برای زندگی و شاعری سنائی مشخص کرده اند.
د بروین ، استاد بخش زبان های شرقی در دانشگاه لیدن هلند، در کتاب خود ( of Piety and Poetry) که در فارسی با عنوان حکیم اقلیم عشق ترجمه شده است ، مراحل زندگی و تحول سنائی را به سه دوره تقسیم می کند.
تغییر از طریق تامل دربارۀ گذشته و ارزیابی آن است و ناگهانی رخ نمیدهد، از این رو نظریه های سنتی در خصوص تحول ناگهانی سنایی براساس این نظریۀ روان شناسی نیز رد میشود: به طور کلی دو دیدگاه عمده دربارۀ تحول فکری - ادبی سنائی وجود دارد؛ نخست نظریه های سنتی که زندگی و تحول فکری- ادبی سنائی را دو دوره ای دانسته اند و دیگری تحقیقات متأخر که سه مرحله و سه ساحت وجودی برای سنائی و شعر او قائلند.