چکیده:
مبانی معرفتی و زمینههای غیرمعرفتی، شیوة شکلگیری و روششناسی بنیادین نظریهها
و انـدیشههای انـدیشمندان را تعیین مـیکنند. خـواجهنصیـرالدین طـوسی، پس از ابنسینا مفصلترین مباحث را دربارة تدبیر منزل بیان کرده است؛ اگرچه در آثارش بهطور مستقیم به مبانی معرفتی و روشی تدبیرمنزل نپرداخته است.
هدف این نوشتار، تبیین روششناسی معرفتی خواجهنصیر در تدبیرمنزل است و به این پرسش پاسخ میدهد که حکمت منزلی خواجهنصیر برمبنای چه روششناسی معرفتی استوار است؟ تدبیرمنزل خواجه با تکیه بر مبانی و روشهای متنوع مانند دینمداری، مدنیتگرایی، عقلگرایی، اخلاقگرایی، سنتگرایی و غایتنگری روششناسی بنیادینی را مطرح میکند که در آن مجموعهای از احکام، بایدها و نبایدها و تکالیف برای ساماندهی زندگی سعادتمند و ایدهآل ترسیم میشود. روششناسی معرفتی او، یاریگری مدبّر برای هدایت منزل و دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی است و بر سبک زندگی اسلامی و سنتی تاکید میکند. این نوشتار، به روش تحلیلی- توصیفی، روششناسی معرفتی خواجهنصیر در تدبیرمنزل را بررسی و به تاثیر آن در سبک زندگی میپردازد.
خلاصه ماشینی:
هدف این نوشتار، تبیین روش شناسی معرفتی خواجه نصیر در تدبیرمنزل است و به این پرسش پاسخ میدهد که حکمت منزلی خواجه نصیر برمبنای چه روش شناسی معرفتی استوار است ؟ تدبیرمنزل خواجه با تکیه بر مبانی و روش های متنوع مانند دین مداری، مدنیت گرایی، عقل گرایی، اخلاق گرایی، سنت گرایی و غایت نگری روش شناسی بنیادینی را مطرح میکند که در آن مجموعه ای از احکام ، بایدها و نبایدها و تکالیف برای ساماندهی زندگی سعادتمند و ایده آل ترسیم میشود.
گرچه توجه به مؤلفه های مورد نظر خواجه در نحؤە تدابیر منزل امروزی نیز مشاهده میشود اما با توجه به جایگاه اجتماعی زنان و روی آوردن آنان به مشاغل بیرون از خانه ، مشکلات اقتصادی و عوامل دیگر، درگیرشدن همۀ اعضای خانواده ، کمال یابی و توجه به شئونات اعضای خانواده در تدبیرمنزل نمود کمتری دارد و بسیاری از کودکان ، زنان و سالمندان ناچارند مدت زمان زیادی را دور از آغوش خانواده سپری کنند.
افزون بر این ها، خواجه نصیر برای تبیین مباحث تدبیرمنزل از استدلالات عقلی به عنوان یک شیؤە معرفتی استفاده میکند؛ مانند دلایل عقلی (دوام زندگی شخصی و نوعی، سرپرستی فرزند و صرفه جویی اقتصادی) که برای ضرورت تشکیل خانواده و نیاز مرد به همسر ارائه میکند: «انسان برای تهیۀ مقدمات غذا باید به کاری مشغول شود و این سبب غفلت از حفظ اندوخته های خود در منزل میشود.
توجه به روش شناسی معرفتی خواجه در تدبیرمنزل برای اصلاح مبانی و اصول سبک زندگی امروزی قابل بهره برداری است ؛ با این شرط که شرایط و تغییر و تحولات روز جامعه نیز در نظر گرفته شود و جهالت های فکری و سنت های غلط گذشته حذف شود.