چکیده:
امروزه گستره وسیعی از صخرههای مرجانی جهان، یا از بین رفته و یا در معرض خطر نابودی قرار گرفته است و از این رو با توجه به اینکه آسیب به صخرههای مرجانی، سبب آسیب به زیستبوم دریایی میشود، این پرسش مطرح میشود که آیا مقنن ایرانی جرایم علیه صخرههای مرجانی را به رسمیت شناخته است یا خیر؟ پاسخ به این پرسش بستگی به رویکرد اتخاذشده دارد. در رویکرد قانونی هرچند به طور خاص جرایم علیه صخرههای مرجانی به رسمیت شناخته نشده است، اما به طور عام میتوان از جرایم علیه این گونهها سخن گفت. اما در رویکرد بزهدیدهشناسی سبز، بزهها علیه صخرههای مرجانی در قانون پدیدار نگشتهاند. به همین جهت این مقاله بر دو محور استوار شده است: نخست، جرایم علیه صخرههای مرجانی در پرتو قوانین کیفری ایران که سه رفتار صید، تخریب عمدی و آلودهسازی آب دریا را در بر میگیرد؛ و دوم جرایم علیه صخرههای مرجانی در پرتو بزهدیدهشناسی سبز که در صدد شناسایی رفتارهای قانونی پدیدآورنده «ضرر» به صخرههای مرجانی است که در قوانین کیفری گنجانده نشدهاند و سه رفتار شیرینسازی آب دریا، عملیات نفتی و تخریبهای غیر عمدی را در بر میگیرد. نتیجه آنکه هرچند حقوق کیفری ایران، رفتارهای بزهکارانه عامی را بر ضد محیطزیست دریایی پیشبینی کرده که جرایم علیه صخرههای مرجانی در پرتو آنها قابل شناسایی است، اما به طور ویژه به جرایم علیه صخرههای مرجانی توجه نداشته و از این رو در پرتو رویکرد بزهدیدهشناسی سبز بایسته است که رفتارهای مخرب گستردهای که بر ضد صخرههای مرجانی ارتکاب مییابد، جرمانگاری شود.
یتم الیوم تدمیر مجموعة واسعة من الشعاب المرجانیة فی العالم أو معرضة لخطر الإنقراض، وبالتالی فإن الأضرار التی لحقت بالشعاب المرجانیة تسببت بأضرار فی النظام الإیکولوجی البحری. وبالتالی فإن السؤال الذی یطرح نفسه هو ما إذا کان المشرع الإیرانی اعترف بالجرائم ضد الشعب المرجانیة. تعتمد إجابة هذا السؤال علی النهج المتبع. فی النهج القانونی وعلی الرغم من أن الجرائم ضد الشعاب المرجانیة لم یتم الاعتراف بها بشکل رسمی، لکن بشکل عام یمکن التحدث عن الجرائم ضد هذه الأنواع. ولکن فی نهج الإیذاء الأخضر، لم تظهر الجرائم ضد الشعب المرجانیة فی القانون. لهذا السبب، تستند هذه المقالة علی محورین: الأول، الجرائم ضد الشعب المرجانیة فی ضوء القانون الجنائی الإیرانی الذی یشمل ثلاثة سلوکیات هی الصید، التدمیر المتعمد وتلوث میاه البحر؛ والثانی الجرائم ضد الشعب المرجانیة فی ضوء الإیذاء الأخضر الذی یسعی إلی تحدید الممارسات القانونیة التی تسبب ضررا للشعاب المرجانیة غیر المدرجة فی القوانین الجنائیة، وتشمل ثلاثة سلوکیات هی تحلیة میاه البحر، العملیات النفطیة والتدمیر غیر المتعمد. والنتیجة هی أنه علی الرغم من أن القانون الجنائی الإیرانی قد تنبأ بسلوکیات الإیذاء العامة ضد البیئة البحریة، حیث یمکن التعرف علی الجرائم المرتکبة ضد الشعاب المرجانیة فی ضوءهن ولکن لم یتم الاهتمام بشکل خاص بالجرائم ضد الشعب المرجانیة. ولذلک وفی ضوء منهج الإیذاء الأخضر یجب تجریم السلوکیات المدمرة بشکل واسع النطاق والتی ترتکب ضد الشعاب المرجانیة.
oday a wide range of coral reefs in the world are either destroyed
or in danger of extinction, and so the damage to coral reefs is
causing marine ecosystem damage. That is, the question arises whether
the Iranian legislature has recognized the crimes against coral reefs?
The answer to this question depends on the approach taken. In the legal
approach, although crimes against coral reefs have not been specifically
recognized, crimes against such species can generally be spoken of.
But in the green victimology approach, crimes have not emerged in
law against coral reefs. For this reason, this paper is based on two
main points: First, offenses against coral reefs in the light of Iranian
penal law that encompasses three behaviors of capture, intentional
destruction and seawater contamination; And second, offenses against
coral reefs in the light of green victimology that seek to identify legal
practices that cause “harm” to coral reefs which is not incorporated in
criminal law; And three, it includes seawater desalination behavior, oil
operations and unintentional destruction. The result is that although
Iranian criminal law has predicted general delinquent behaviors
against the marine environment that the offenses against coral reefs
can be identified in the light of them, but in particular, the crime
against coral reefs has not been addressed, and in the light of the green
victimology approach it is necessary to criminalize the widespread
destructive behaviors that are committed against coral reefs.
خلاصه ماشینی:
جرایم علیه صخرههای مرجانی از منظر حقوقی و بزهدیدهشناختی مهدی صبوریپور اصغر احمدی چکیده امروزه گستره وسیعی از صخرههای مرجانی جهان، یا از بین رفته و یا در معرض خطر نابودی قرار گرفته است و از این رو با توجه به اینکه آسیب به صخرههای مرجانی، سبب آسیب به زیستبوم دریایی میشود، این پرسش مطرح میشود که آیا مقنن ایرانی جرایم علیه صخرههای مرجانی را به رسمیت شناخته است یا خیر؟ پاسخ به این پرسش بستگی به رویکرد اتخاذشده دارد.
نتیجه آنکه هرچند حقوق کیفری ایران، رفتارهای بزهکارانه عامی را بر ضد محیطزیست دریایی پیشبینی کرده که جرایم علیه صخرههای مرجانی در پرتو آنها قابل شناسایی است، اما به طور ویژه به جرایم علیه صخرههای مرجانی توجه نداشته و از این رو در پرتو رویکرد بزهدیدهشناسی سبز بایسته است که رفتارهای مخرب گستردهای که بر ضد صخرههای مرجانی ارتکاب مییابد، جرمانگاری شود.
در کنار جرایم پیشبینیشده علیه صخرههای مرجانی در حقوق کیفری ایران، رویکرد بزهدیدهشناسی سبز که در راستای پوشش دادن زیانهای زیستمحیطی و بزهدیدگان آنها مفهومسازی شده (رایجیان اصلی، 1397: 217)، نگاهی نو به قربانیان بزهها و آسیبهای زیستمحیطی دارد؛ به طوری که در صدد است تا محدودیت حقوق کیفری را در شناسایی این قربانیان (Williams, 2009: 200) از دو جهت آشکار سازد؛ نخست، معرفی موجوداتی غیر از انسان، همچون گونههای گیاهی و جانوری به عنوان بزهدیده (شاملو و همکاران، 1396: 39) و دوم، گذار از گزارههای قانونی در تعریف بزهدیدگان و توسعه بزهدیدگی زیستمحیطی در پرتو مفهوم ضرر.