چکیده:
خبر جعلی، به دلیل اخلال در گردش اطلاعات صحیح در جوامع مدرن و دموکراتیک، تهدیدی جدی در مسیر انواع گزینشگریهای عمومی ازجمله انتخابات آزاد بهشمار میرود؛ یکی از مهمترین راههای مقابله با این تهدید، تجهیز کاربران به امکانات سواد رسانهای است؛ توفیق خبرجعلی در هر جامعه، بستگی تام به شیوه، نوع و میزان بازنشر و مصرف آن از سوی شهروندانِ کاربر رسانههای جدید دارد؛ ازاینرو، بررسی چرایی مصرف و باورپذیری خبرهای جعلی از سوی کاربران موضوع مهمی است که میبایست، پیش از هرگونه برنامهریزی برای طراحی نظام مقابله با خبرهای جعلی با رویکرد سواد رسانهای، در پی یافتن پاسخهای مناسب برای آن بود. در این مقاله با بررسی جامع منابع علمی موجود و انجام مصاحبه عمیق، سه مضمون سازمانیافته «دلایل مربوط به کاربران»، «دلایل مربوط به خبر جعلی» و «دلایل مربوط به جامعه» را با کمک روش تحلیل مضمون ارائه دادیم. یافتهها نشان دادند عواملی چون واقعنمایی خبر جعلی و تطابق آن با منطق و باور افراد، تصدیق انبوه، فرکانس اکتشافی و شکلگیری حباب فیلتر اطراف کاربران، خلأ اطلاعاتی، افزایش تعصب و تنزل اعتبار نهادهای رسانهای، اجرایی و رسمی ازجمله دلایل مصرف و باورپذیری خبر جعلی در جامعه هستند.
Fake news is a serious threat to a variety of public choices, including free elections, due to disruptions to the flow of information in modern and democratic societies. One of the most important ways to counter this threat is to empower users with media literacy; prosperity of fake news in any society depends on the way, how and extent of redistributing and consuming it by citizens of new media. So, it is important to examine why users consume and believe fake news. But before any planning to design a system of dealing with fake news, with media literacy approach, one has to find the right answers. This paper presents three organized themes of "User Reasons", "Fake News Reasons" and "Community Reasons" with a comprehensive analysis of the available scientific resources and in-depth interviews using thematic analysis. The findings showed that factors such as the realization of fake news and the compliance with people's logic and beliefs, mass testimony, heuristic frequency, Formation of filter bubble around users, Lack of information, increasing bias, and Decreasing the credibility of media, executive and official institutions, are among the reasons for the consumption and credibility of fake news in society.
خلاصه ماشینی:
mass media * ارتقای آگاهی و مهارت هر کاربر، در هر جایگاهی که قرار دارد، نسبت بـه چگـونگی استفاده مفید از رسانه های جدید و رسانه های اجتماعی؛ از جنبه هـای میـزان مصـرف ، شـیوه گسترش ارتباطات انسانی و گفتگوها در این فضـا، نحـوه تمایزگـذاری انتقـادی محتواهـای واقعی از غیرواقعی در این فضای رسانه ای با توجه به جایگاه اجتماعی هـر کـاربر و کسـب مهارت مقابله انتقادی با محتواهای جعلی در این فضاهای رسانه ای جدید این مقاله تلاش دارد تا با بررسی جدیتر جنبه دوم از ابعـاد سـواد رسـانه ای بـرای رسانه های جدید، بتواند به بخشی از مبانی طراحی نظام سواد رسانه ای برای رسانه هـای جدید و رسانه های اجتماعی دست یابد.
روش پژوهش اسـتفاده شـده به این صورت است که در ابتدا پژوهشگران ، تقریبا تمامی مقالات علمی و منابع مـرتبط با چرایی مصرف و باورپذیری خبر جعلی از سوی کاربران را مطالعه ، بررسی و مقایسـه کردند و ضمن استخراج داده های حاصل از مطالعات کتابخانه ای، برای نیـل بـه اهـداف پژوهش به انجام مصاحبه عمیق با جامعه مورد نظر پرداختند، توسل به مصـاحبه عمیـق به دلیل خلأ نظری درخصوص مباحث مرتبط با خبر جعلـی و ارتبـاط آن بـا مفـاهیمی چون سواد رسانه ای در ایران است ، از همین رو، به منظور دستیابی به پاسخ پرسش هـا از این ابزار گردآوری داده نیز بهره جستیم .