چکیده:
سناریونویسی یکی از روشهای بسیار پرکاربرد و از روشهای اختصاصی آیندهپژوهی است. استفاده از این روش در خصوص پروژههای مطالعه آینده در ایران در سالهای اخیر بسیار گسترش یافته است و پژوهشگران در موضوعات مختلف در تحقیقات خود از این روش استفاده کردهاند. این پژوهش به بررسی تمامی مقالات علمی پژوهشی ایران با استفاده از روش سناریونویسی پرداخته و با معیار دارا بودن مطالعه موردی مشخص، ارتبط با آینده و استفاده صحیح از روش، صد مقاله منتشر شده در پنج سال اخیر را به منظور بررسی دقیق و نهایی برگزیده است. سپس با استفاده از روش فراتحلیل مقالات منتخب را مورد بررسی قرار داده و آنها را با 12 شاخص شامل؛ اکتشافی یا هنجاری، موضوع، افق زمانی، منبع، نوع دادهها، وجود یا عدم وجود سیالیت در استفاده از روش، ترکیب یا عدم ترکیب روش (سناریونویسی) با دیگر روشها، تکلایه یا چندلایه بودن، تعامل محوری یا خبره محوری، خلاقانه محوری یا دادهمحوری، تکرشتهای یا چندرشتهای بودن و استفاده یا عدم استفاده از نرمافزار مورد ارزیابی قرار داده و نهایتا توصیههایی در خصوص استفاده از روش سناریونویسی در انجام پروژههای آیندهپژوهی در ایران ارائه داده است.
Scenario planning is one of the most widely used methods and one of the specific methods of futures studies. The use of this method for future study projects in Iran has become very widespread in recent years and researchers have used this method in various subjects in their research. This study examines all Iranian scientific research articles using the scenario planning method and with the criteria of having a specific case study, relevance to the future and correct use of the method, has selected one hundred articles published in the last five years for detailed and final review. Then, using the meta-analysis method, the selected articles are examined and they are included with 12 indicators; heuristic or normative, subject, time horizon, source, data type, presence or absence of fluidity in using the method, combination or non-combination of the method (scenario planning) with other methods, monolayers or multilayered, interaction-oriented or expert-centered, creative-oriented or data-driven, Intradisciplinary or Interdisciplinary and the use or non-use of software, and finally provides recommendations on the use of scenario planning in future research projects in Iran.
خلاصه ماشینی:
٩٦ سال سوم | شماره دوم | تابستان ١٤٠١ ايران نيز از اين امر مسـتثنا نبـوده و بـا توجـه بـه گسـترش اهميـت آينـده پژوهـي در کشـور در سال هاي اخير و افزايش چشم گيـر و روزافـزون مطالعـات و پـژوهش هـاي صـورت گرفتـه در ايـن خصوص ، سناريونويسي بـه يکـي از پرکـاربردترين روش هـاي آينـده پژوهـي ايـران تبـديل شـده و پژوهشگران متعددي در حوزه هاي مختلف در انجام مطالعات خود از اين روش استفاده کـرده انـد؛ اما در اين ميان به نظر مي رسد اغلب موارد استفاده از اين روش در تحقيقـات بـه صـورت نسـخه اي نمونه برداري شده از يک پژوهش اصلي بوده و با توجه به شرايط موجود در مسئله پژوهش و بـا در نظرگيري شرايط محيطي تحقيق ، بومي سازي نشده است .
با توجه به عنوان مقاله يعني فراتحليل روش سناريونويسي در آينده پژوهي شايان ذکر اسـت کـه روش فراتحليل و ارزيابي انتقادي مقوله اي است که در پژوهش ها و مقالات حوزه هاي مختلـف بـه کار رفته است و در اين خصـوص و در موضـوعات مـرتبط بـا آينـده پژوهـي مـي تـوان از مقـالاتي همچــون «معيارهــاي ارزيــابي روش شــناختي تکنيــک هــاي مطالعــات آينــده » (١٣٩٠)، «مطالعــه شاخص هاي ارزيابي و انتخاب روش در پژوهش هاي آينده پژوهي » (١٣٩٨)، «فراتحليل موضوعي و بررسي انتقادي پژوهشهاي ميان رشته اي در زمينه آيندهپژوهي » (١٤٠١) و «فراتحليل کيفي مطالعات آيندهپژوهي آموزش عالي در ايران : موردمطالعه ، ميز آيندهپژوهي آمـوزش عـالي » (١٤٠١) را نـام برد.