چکیده:
واژه صلوات تداعی کنندة عبارت «اللهم صل علی محمّد و آل محمّد» در ذهن هر مسلمان است.
نخستین کاربرد آن تمسک به کلام حق و تقرّب به بارگاه کپریای اوست. اما صلوات در باشست
فرهنگی و موقعیتی جامعه ایران کاربردهای منظوری دیگری نیز دارد. این مقاله با رویکرد
کاربردشناسی بر مبنای نظریه کنش گفتاری و بافت جان راجرز سرل به بررسی کنشهای گفتاری
صلوات در ترانههای کشاورزان به وقت کاشت و برداشت محصول پرداخته است. با بررسی
ترائههای کشاورزی مناطق مختلف مشخص شد صلوات در فرهنگ مردم ایران تنها یک کنش بیانی
نیست بلکه در موقعیتهای مختلف دربردارندئ کنشهای منظوری اظهاری, ترغیبی, اعلامی.
عاطفی و تعهدی است.
خلاصه ماشینی:
ايـن مقالـه بـا رويکـرد کاربردشناسي بر مبناي نظريه کنش گفتاري و بافت جان راجرز سرل به بررسي کنش هاي گفتـاري صلوات در ترانه هاي کشاورزان به وقت کاشت و برداشت محصول پرداختـه اسـت .
کنش هاي تعهدي و ترغيبـي از اين نظر که در هر دو مورد تلاش براي منطبق کردن شرايط جهان خارج بـا کـلام بيـان شده است با هم مشابهت دارند؛ اما وجه تفاوت آنها در اين اسـت کـه در يکـي از آنهـا انجام دهنده ، گوينده و در ديگري شنونده است (سلطاني و ديگران ، ١٣٩٦: ٧٤) ـ کنش عاطفي ٢ (احساسي/ بياني) کارگفت هاي عاطفي، نمايانگر نگرش ها و رفتارهاي اجتماعي (سـرل ، ١٣٨٧: ٣٤) و بيانگر حالت رواني گوينده درباره شرايطي است که در محتواي گزاره بيان شـده اسـت .
صلوات و ترانه هاي گندمکاري مطالعه آداب و آيين هاي برداشت محصول بويژه گندم که از قديم الايام قـوت غالـب مردم و محصولي راهبردي به شمار ميرفته ، نشانگر تلاش جامعه روسـتايي و کـارگري براي ايجاد فضاي معنوي و قدسي است ، از اين رو نـام و يـاد معصـومين (ع) و ذکـر صلوات در مراحل مختلف از زمان کاشت تا آغاز بـه کـار درو، کيـل کـردن محصـول ، قرباني کردن در زمين کشاورزي، مهر کـردن خـرمن و صـلواتانه بـه گـوش ميخـورد.
تامل در کاربرد صلوات در ترانه هاي کشاورزان به هنگام کاشت و برداشت گندم ، برنج ، جو و زعفران نشانگر آن است که کنش هـاي اظهـاري، اعلامـي و ترغيبـي بيشترين کاربرد را داشته اند.