چکیده:
شاهنامه فردوسی، به عنوان یگانه سند ملی ایران، آینهی تمام نمای فرهنگ و آداب و رسوم و اساطیر این سرزمین در دوران گذشته است. در این اثر ارزشمند بسیاری از آداب و رسوم و سنن ایرانی، در موارد گوناگون به قلم درامده و نشانی از تاریخ تمدن و اخلاق و فرهنگ ملت ما را تشکیل میدهد. شاهنامه چون آسمانی پرستاره، آکنده ازموضوعات درخشنده وتابان است، یکی از این موضوعات مقولهی ارمغان میباشد. گاه این ارمغان از طرف شخصی است که در مرتبهای پایین قرار دارد، و همین مورد گاه فقط از روی احترام و دوستی و گاه از روی ترس و برای بدست آوردن دل ارمغان گیرنده میباشد. در بعضی موارد ارمغان از طرف شخصی است که در مرتبهای بالاتر قرار دارد و برای تشکر از مورد است. گاه این ارمغان، میتواند، به عنوان رها ور سفر تلقّی شود که این هم میتواند از طرف مقام بالاتر به فرد زیردست و هم از طرف زیردست به مقام بالاتر باشد.
خلاصه ماشینی:
(مرتضوی، 1385، 34) این همه ـ با توجه به محدودیت این پژوهش ـ راجع به اندیشههای جاری در شاهنامه و نحوهی نگرش و جهان بینی فردوسی سخن راندیم به این دلیل است که کسی در تواناییهای ادبی شاهنامه و شیوههای بیان آن شک ندارد اما حالا که از محتوا سخن گفتیم باید از قالب و چگونگی و شکل هم، صحبتی به میان بیاوریم، هر چند کار این پژوهش مقولهی دیگری است و مثلاً بررسی یک آرایه در شاهنامه، خود میتواند عنوان یک پژوهش مستقل را یدک بکشد، لذا همان طور که گفته شد شاهنامه هم گنجینهی فرهنگ غنی و پربار ایران است از آغاز تا پایان قرن چهارم هجری و هم «از سویی سند لیاقت زبان فارسی است، بدان جهت که میان اجزاء کلام شاعر به تناسب مورد نکتهها و دقیقه هاست که از یک سوی مجموعه کلام را قدرت القایی کامل بخشیده و از سوی دیگر زمینه را برای شدت ترکیب لفظی و معنوی آماده ساخته و نتیجهی واقعی را از ترکیب لفظ و تنظیم رشتهی اندیشه حاصل کرده است».