چکیده:
در آستانة جنگ جهانی اول، انگلیسیها ،بهمنظورحفظ خط ارتباطی هند- ایران، راهآهن سراسری هندوستان را، از طریق بلوچستان هند به دزدآب، در بلوچستان ایران، متصل کردند. پس از این اقدام و تسریع حمل کالا به هند، شماری از سیکهای هندی به دزدآب ،که بعدها به زاهدان تغییر نام یافت، مهاجرت کردند. اما سکونت سیکها در کنار مسلمانان مناقشات و رقابتهایی درپی داشت که متأثر از اوضاع سیاسی و مذهبی هندوستان بود. در این نوشتار، در نظر است، با روش تطبیقی و تحلیلی، و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانهای به این مسئله پاسخ داده شود که آیا پیشو پس از استقلال هندوستان ،بهعنوان موطن اصلی سیکها، تغییرات مشهودی در زاهدان ایجاد شد که پیامد حضور مهاجران سیک دراین منطقه باشد؟ بررسی تطبیقی سه متغییر وضعیت اقتصادی، اجتماعی، و مذهبی گروه مهاجر در منطقه و تأثیر وضعیت سیاسی و مذهبی مقصد و مبدأ مهاجرت بر این سه مؤلفه بیانگر آن است که مهاجرت اقلیتی غیرمسلمان و غیرایرانی به زاهدان، بهواسطة شکلگیری گمرک، اتصال راهآهن هند به دزدآب، و به منظور اهداف اقتصادی صورت گرفت. فرصتهای اقتصادی در زاهدان ،برآمده از سیاستهای اقتصادی و بازرگانی در هند بود که بر روند توسعة اقتصادی زاهدان تأثیر مستقیم داشت. اتباع هندی، بهویژه سیکها ،با بهرهگیری از این سیاستها به سودهای سرشاری دست یافتند و در برخی موارد محرومیت تجار بومی از عواید این سیاستها را سبب شدند. بهدنبال تغییر سیاستهای اقتصادی هند ،که مناقشات مذهبی و سیاسی مهمترین علت آن محسوب میشد، روند مهاجرت دگرگون شد و با کاهش فرصتهای اقتصادی در زاهدان، گمرک این شهر ،که مسیر توسعه را میپیمود ،به سوی سراشیبی کشانده شد.
خلاصه ماشینی:
"براین اساس، در این نوشتار، در نظر است با بررسی وضعیت گروههای قومی و مذهبی در شرق ایران (با رویکردی موردی به نقش مهاجران سیک در زاهدان) به این سؤال پاسخ داده شود که آیا با توجه به تغییرات سیاسی هندوستان، بهعنوان موطن اصلی اقلیت مزبور، پیش و پس از استقلال هندوستان، میتوان تغییرات مشهودی را در زاهدان مشاهده کرد که پیامد حضور مهاجران سیک دراین منطقه باشد؟ بررسی سؤالات زیر میتواند ما را در دستیابی به پاسخ مسئله یاری رساند: - از آنجاکه مهاجرت شرایط و ویژگیهایی را بر مهاجر، مبدأ ،و مقصد مهاجرت مترتب میدارد، آیا میتوان ورود سیکها به زاهدان را، در دورة مورد بحث، مهاجرت قلمداد کرد؟ - با توجه بهآنکه گمرک و راهآهن دو عامل تأثیرگذار در این منطقه محسوب میشوند، آیا موقعیت سیکها موجب تغییر عملکرد این دو عامل گردید؟ فرضیههای زیر را میتوان در پاسخ به سؤالات بالا ارائه داد: - حضور سیکها در ایران ، بهعنوان اتباع هندی، شرایطی را بر آنها مترتب میداشت که بازتاب وضعیت اجتماعی- سیاسی هندوستان بود.
گزارشهایی از این دست مؤید دو نکته است: - اگر سیکها اتباع انگلیسی قلمداد میشدند، با توجه به اینکه اغلب گزارشهای یاد شده مربوط به سالهای نزدیک به جنگ جهانی دوم و سالهای بعد از آن هستند و فضای ضدبیگانه، بهویژه ضد انگلیسی، مهمترین شاخصة این دوران محسوب میشود، فضای حاکم، وضعیت سیک ها را در اجتماع آن دوره تحت الشعاع قرار داده و موجی از نفرت عمومی را نسبت به آنها در پی داشت."