چکیده:
با توجه به اینکه زبان کردی جزء زبانهای ایرانی محسوب می شود، بررسی تاریخی نظام آوایی گویش کرمانجی خراسان می تواند نزدیکی و میزان تاثیرپذیری آن را از زبانهای ایرانی، به خصوص زبان فارسی، نشان دهد. در این مقاله نشان داده می شود که آواهای گویش کرمانجی خراسان از کدام زبان گرفته شده است؛ در صورتی که از زبانهای ایرانی باشد، نمونه های فارسی باستان و اوستایی آن ذکر شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله نشان داده می شود که آواهـای گـویش کرمـانجی خراسـان از کدام زبان گرفته شده است ؛ در صورتی که از زبانهای ایرانـی باشـد، نمونـه هـای فارسـی باسـتان و اوستایی آن ذکر شده است .
کرمانجی ̄a از ایرانی a * در نتیجه افت صامت h (از ایرانی θ* ، ́s * و غیره ) گرفته شده است : کرمـانجی vcac " چـشم " ( cahvc) < ایرانـی – manasc * ؛ کرمــانجی npca " پهـن " (pcahn) < اوستایی paθana.
اوستایی -kaofa ، فارسی باستان -kaufa " کوه " ؛ کرمانجی kcirin "کردن ، انجام دادن " < ایرانی - kar *.
ایرانی k* و x* در وسط کلمه در کرمانجی خراسان نمانده است : کرمانجی ndso "سوگند" ، فارسی saugand ، اوستایی saokənta ؛ کرمـانجی ̄ciyac " کـوه " ، قس .
واج °x در آغاز کلمه نشان دهندة گروه آغازین ایرانی hu * ، اوستایی xv ،hv( )hu است : کرمانجی x°andin "خواندن " ، قس .
در بسیاری از واژه های دخیل فارسی که b در وسط و اخر آن آمده است در کرمانجی به v بدل شده است : کرمانجی rvdaa "آبـدار" < فارسـی rbdaa ؛ کرمـانجی rdavrua "آبـرودار< فارسـی rdabrua ؛ کرمانجی vxara "خراب "< عربی bxara.
اوستایی ـgvae، ـvixta، ـ javae "انداختن ، تکان دادن "، فارسـی ( ــzbe)xtan be ؛ کرمـانجی imzdave "میگـویم " از فعـل tcingo (ستاک حال ـ ̌zbe) و خود از ایرانی - ̌vac : ـvak * گرفته شده است ."