چکیده:
سرقت ادبی موضوعی است که از گذشته تا امروز دامنگیر شاعران و نویسندگان بوده و در بین کسانی که توانایی آفرینش اثری درخور و شایسته نداشته اند، رواج داشته است؛ حتی شاعران بزرگ و نام آور نیز گاه مرتکب سرقت ادبی شده اند. در این جستار ضمن نشان دادن شواهد و نمونه ها، سرقت های ادبی عبدالواسع جبلی، شاعر نامی قرن ششم از دیوان سنایی غزنوی، شاعر بزرگ هم دوره او، واکاوی شده است. در این بررسی به این نتیجه رسیده ایم که تمام انواع سرقات و به خصوص«انتحال» و «اغاره» را در دیوان عبدالواسع جبلی می توان دید. وی قطعاتی از شعر سنایی را در بیشتر قالب های ادبی و بخصوص قالب قصیده و غزل، سرقت کرده است
Plagiarism is an issue bothering poets and writers since old times. It has been prevalent among those who have not had the capability to create admirable and worthy works. It has been so widespread an offense that even great and well-known poets have sometimes committed it. The present study mainly focuses on the plagiarism of Abdol-Vase Jebeli،(sixth century A.H.)، of the works of his famous contemporary poet Sanayee Qaznavi. It tries to investigate Jebeli's Direct Plagiarism (i.e. ascribing somebody's exact words to oneself without any addition or omission) and Modified Plagiarism (i.e. taking somebody's work and changing it) as the most evident types of plagiarism of Sanayee's Divan. Jebeli has repeatedly adapted Sanayee’s pieces in most literary styles especially in ghazal and qasidah forms.
خلاصه ماشینی:
"(173 در دیوان عبدالواسع جبلی ، شاعر هم دورة سنایی ، که مستوفی او را معاصر سلطان سـنجر خوانـده است (مستوفی ، ١٣٨٧: ٧٤٠) و ابو سعد سمعانی متوفی در ٥٦٢ هجـری در مشـیخه ، ولادت وی را " فی حدود سنة ثمانین و اربعمائه " ذکر کرده است (به نقـل از: فروزانفـر، ١٣٦٩: ٣١٢)، بـه اشـعاری برمی خوریم که گاه تمام و گاهی قسمتی از آن در دیوان سـنایی نیـز یافـت مـی شـود کـه بـه زعـم نگارندگان این مقاله می توان آنها را مصداقی بارز برای انتحال و اغاره دانست که در دیـوان جبلـی بـا بسامد بسیار بالایی وجود دارند و همین بسامد بالا یکی از دلایلی است که احتمال اشتباه ناسـخین را کم رنگ می کند؛ همچنین تغییرات بعضی کلمات ، تبدیل و تغییر ضمایر در شعر سنایی و سرقت باقی شعر او به وسیلة جبلی ، سرقت ترکیب های مخصوص سنایی که در دیوان وی مسبوق به سابقه است و حذف تخلص سنایی و انتحال و اغارة دیگر ابیات شعر او، از موارد دیگری هستند که بدون شـک ، احتمال اشتباه ناسخین را بر طرف می کند که در جای خود به آنها می پردازیم ."