چکیده:
نظارت بر مصوبات قوه مجریه از اهمیت زیادی برخوردار است. این قوه با داشتن قدرت مالی و اجرایی و در اختیار داشتن ابزارهایی همچون تصویب بودجه و مقرراتی مانند آییننامه، در صحنه حقوق و تکالیف شهروندان دارای نقش منحصر به فردی است و به همین دلیل کنترل و نظارت بر مصوبات این قوه همواره مورد نظر و توجه بوده است. کنترل قضایی بر اعمال اداری و اجرایی این قوه به وسیله دیوان عدالت اداری (اصل 173 ق.ا.)، نظارت قضایی بر آیین نامههای دولتی به وسیله قضات ( اصل 170 ق. ا.)، کنترل شبه قضایی به وسیله سازمان بازرسی کل کشور(اصل 174 ق. ا.) و نیز دیوان محاسبات ( اصل 55 ق.ا.)و کنترل رئیس مجلس بر مقررات دولتی مانند تصویب نامه و آیینهای دولت به لحاظ انطباق با قانون (اصل 138 ق. ا.)، نمونههایی از ابزارهای کنترلی پیش بینی شده بر اعمال قوه مجریه در نظام حقوقی کشورمان است که نشان از اهمیت کنترل و نظارت بر این قوه در ساختار حکومتی جمهوری اسلامی ایران دارد.
Supervision over the ratifications of the Executive Power is of paramount importance. Enjoying financial and administrative power as well as instruments such as approval of the budget and rules such as regulations، this power has a unique role to play in the scene of citizens' rights and obligations; and for the same reason، control of and supervision over the ratifications of this Power have been always of interest.
Judicial control of administrative and executive actions of this Power by the Court of Administrative Justice (Article 173، Constitution)،judicial supervision over governmental regulations by the judges (Article 170، Constitution)، semi-judicial supervision exerted by ational General Inspectorate (Article 174، Constitution)، the state audit office (Article 55،Constitution)، and control exerted by the Speaker of the Islamic Consultative Assembly over governmental rules such as ratifications and regulations elaborated by the government as to their conformity with the Law (article 138، Constitution) are examples of the instruments designed in the legal system of our country to control actions of the Executive Power. This shows importance of control of and supervision over this Power in the governmental structure of the Islamic Republic of Iran.
As far، the role played by the President of the Republic to control and supervise the ratifications of the Executive Power- headed by him-، has not been sufficiently noticed; and the point has been ignored in the writings concerning the Constitution of the Islamic Republic.
The present article tries to provide a reply to this essential question: "how and by which instruments can the president supervise the ratifications of the Executive Power? The right to nullify and reject ratifications، which will be explained accordingly، and even the right to
dismiss the minister are among such instruments.
خلاصه ماشینی:
"درباره مصوبات پیشین هیئت وزیران که به عنوان نمونه در دورههای قبلی ریاستجمهوری تصویب شده است و مغایر با قواعد بالا دستی(اعم از قانون اساسی و قانونعادی)است نیز رئیس جمهور کنونی میتواند دو راهکار را به تناسب،اجرایی کند: الف)درخواست ابطال مصوبات مزبور از هیئت عمومی دیوان عدالت اداری(ماده 19 قانون دیوان عدالت اداری){o**o}که البته براساس مقررات دیوان عدالت{o(*)«موضوعاتی میتوانند در جلسات کمیسیونها و نهایتا در هیئت دولت مطرح شوند که منحصرا ازسوی رئیس جمهور و معاونان رئیس جمهور و وزرا برای معاون اول رئیس جمهور ارسال شده باشد».
نکته مهم دیگر آنکه میتوان پیشنهاد داد در تعارض نظر رئیس جمهور و وزیر دربارهقانونی یا غیر قانونی بودن مصوبه وزارتی،نظر هیئت وزیران،ملاک داوری قرار گیرد؛زیرامشابه همین داوری در اصل 134 قانون اساسی برای هیئت وزیران پیشبینی شده است: در موارد اختلاف نظر و یا تداخل در وظایف قانونی دستگاههای دولتی،در صورتی کهنیاز به تفسیر یا تغییر قانون نداشته باشد،تصمیم هیئت وزیران که به پیشنهادرئیس جمهور اتخاذ میشود،لازم الاجراست.
نکته مهم دیگر آنکه میتوان پیشنهاد داد در تعارض نظر رئیس جمهور و وزیر دربارهقانونی یا غیر قانونی بودن مصوبه وزارتی،نظر هیئت وزیران،ملاک داوری قرار گیرد؛زیرامشابه همین داوری در اصل 134 قانون اساسی برای هیئت وزیران پیشبینی شده است: در موارد اختلاف نظر و یا تداخل در وظایف قانونی دستگاههای دولتی،در صورتی کهنیاز به تفسیر یا تغییر قانون نداشته باشد،تصمیم هیئت وزیران که به پیشنهادرئیس جمهور اتخاذ میشود،لازم الاجراست."