تحلیل ویژگی های دما و بارش بر تاریخ ریزش آفت سن گندم در شهرستان اصفهان مقالة

سن معمولی گندم یکی از آفات اصلی گندم و از مهم ترین مسائل گیاه پزشکی ایران است . در این پژوهش ، رابطه بین ویژگیهایدما (کمینه ، بیشینه ،متوسط ، تعداد روزهای یخبندان و مجموع واحدهای گرمایی)، میزان بارش و شرایط خشک سالی-ترسالی با تاریخ های آغاز ریزش در شهرستان اصفهان در طول سال های زراعی ١٣٧٨- ١٣٧٩ تا ١٣٨٨- ١٣٨٩ مطالعه شده است . نتایج پژوهش نشان میدهد تاریخ آغاز ریزش آفت سن به شرایط اقلیمیپیش از ریزش آفت به ویژه در فصل زمستان بستگی دارد. در سال هایی که دمای فصل پاییز و زمستان بالاتر از میانگین و مقادیر شاخص بارش استاندارد در فصل های پاییز و زمستان شرایط نرمال بارش را نشـان میدهد، ریزش آفت زودتر اتفاق افتاده است . نتایج تحلیل همبستگی بین تعداد روزهای یخبندان سـالیانه ، فصلی، آستانه هایمختلف یخبندان ،کمینه ، بیشینه و میانگین دما با تاریخ های آغاز ریزش آفت نشان میدهد بین کمینه دمای پاییز و زمستان با تاریخ های آغاز ریزش آفت سن گندم همبستگی معکوس ، قوی و معنادار در سطح احتمال ٩٩ درصد وجود دارد. همچنین ، بین تعداد روزهاییخبندان با تاریخ آغاز ریزش آفت همبستگی مستقیم مثبت ،قوی و معناداردر سطح احتمال ٩٩ درصد وجود دارد. کمینه ، بیشینه و میانگین دما در دهه ا ول اسفند دارای رابطه معنادار و منفی و تعداد روزهای یخبندان دارای رابطه مثبت و معنادار در سطح احتمال ٩٩ درصد است . ضریب تعیین (R٢) نشان میدهد حدود ٩٧ درصد تغییرات متغیر وابسته (تاریخ ریزش آفت ) به متغیرهایمستقل کمینه و بیشینهدما، مجموع بارش در دورة سرد سال (پاییز و زمستان ) و تعداد یخبندان های سالیانه وابسته است که اهمیت این عناصر را در پیش بینی تاریخ های ریزش در مدل رگرسیون نشان میدهد.

در این پژوهش ، رابطۀ بین ویژگیهایدما (کمینه ، بیشینه ،متوسط ، تعداد روزهای یخبندان و مجموع واحدهای گرمایی)، میزان بارش و شرایط خشک سالی-ترسالی با تاریخ های آغاز ریزش در شهرستان اصفهان در طول سال های زراعی ١٣٧٨- ١٣٧٩ تا ١٣٨٨- ١٣٨٩ مطالعه شده است . نتایج تحلیل همبستگی بین تعداد روزهای یخبندان سـالیانه ، فصلی، آستانه هایمختلف یخبندان ،کمینه ، بیشینه و میانگین دما با تاریخ های آغاز ریزش آفت نشان میدهد بین کمینه دمای پاییز و زمستان با تاریخ های آغاز ریزش آفت سن گندم همبستگی معکوس ، قوی و معنادار در سطح احتمال ٩٩ درصد وجود دارد. 1. Shmakov & Vinogradova 2. بررسی وضعیت دمای کمینه و بیشینۀ فصل های پیش از ریزش در این شهرستان نشان میدهد دیرتـرین تـاریخ ریزش مربوط به سالی است که پایین ترین دما را طی دورة مورد مطالعه داشته و زودترین تاریخ آغاز ریزش مربوط به سالی (١٣٨٨- ١٣٨٩) است که از بالاترین میزان دما برخوردار است . جدول ٨ میزان ضریب همبستگی بین شرایط دمایی و بارش با تاریخ های آغاز ریزش در شهرستان اصفهان بارش تعداد روزهای یخبندان میانگین دما بیشینۀ دما کمینۀ دما پارامتر -0/42 0/86** -0/69* -0/52 -0/74** پاییز- زمستان -0/28 0/82** -0/65* -0/47 -0/73** زمستان 0/13 0/88** -0/92** -0/75** -0/87** دهۀ اول اسفند 0/23 0/86** -0/61* -0/61* -0/56 دهۀ دوم اسفند 0/06 0/26 -0/56 -0/41 -0/67* دهۀ سوم اسفند -0/3 0/15 0/098 0/084 0/11 دهۀ اول فروردین * معناداری در سطح ٠.