تأثیر اقتصاد سیاه بر فقر در مناطق شهری ایران مقالة

فقر مایه پریشانی انسان، سرگردانی عقل و غم و اندوه است. رهبران کشورهای عضو سازمان ملل متعهد شده اند در هزاره سوم تعداد فقیران را تا سال 2015م به نصف کاهش دهند. اما از آنجا که بین اقتصاد سیاه و فقر ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و شکل گیری آن در اقتصاد ایران روند روبه رشدی به خود گرفته، شناسایی میزان تاثیر عوامل حاصل از ایجاد بازار سیاه بر فقر در مناطق شهری اهمیت بسزایی پیدا می کند؛ بنابراین اولین گام در طراحی و اجرای برنامه های جدید برای مبارزه با فقر، بررسی میزان این آثار است. این پژوهش به تجزیه و تحلیل تاثیر اقتصاد سیاه بر فقر در مناطق شهری ایران با استفاده از الگوی بردارهای خودرگرسیونی (VAR) می پردازد. در این الگو، متغیرهای درآمد سرانه، بیکاری، بار مالیات بر درآمد، بار مالیاتی مستقیم، درجه باز بودن اقتصاد و تورم عوامل ایجادکننده اقتصاد سیاه در سال های مورد بررسی 1363- 1386 هستند. نتایج حاکی از این است که در مناطق شهری، متغیر درآمد سرانه بیشترین تاثیر را بر فقر دارد؛ بنابراین اگر سیاست گذاران خواهان تغییر و بهبود در فقر شهری هستند، متغیر کارساز همان تغییر در درآمد سرانه با همه لوازم و تمهیدات نهادی و توزیعی آن است

اما از آنجا که بین اقتصاد سـیاه و فقر ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و شکل گیری آن در اقتصاد ایران روند روبه رشدی به خود گرفته ، شناسـایی میزان تأثیر عوامل حاصل از ایجاد بازار سیاه بر فقر در مناطق شهری اهمیت بسزایی پیدا میکنـد؛ بنـابراین اولین گام در طراحی و اجرای برنامه های جدید برای مبارزه با فقر، بررسی میزان این آثار است . درواقع ، اقتصاد سیاه بـا تـأثیر منفـی بـر درآمدهای دولت از طریق سیستم مالیات ، در تأمین هزینه هـای دولـت ، انـدازة دولـت و رشـد اقتصادی تأثیر منفی میگذارد که خود باعـث افـزایش فقـر مـیشـود ( Shah &Nikopour ٢٠١٠ ,Habibullah). تأثیر درجۀ باز بودن اقتصاد بر فقر از طریـق کانـال واردات و صـادرات انجـام مـیپـذیرد؛ به گونه ای که واردات و صادرات کالا با تأثیر بر رشد اقتصادی و درآمد سرانه باعـث تغییـر در درآمد ملی میشود که روند این تأثیر به این شرح است : در شرایطی، واردات می تواند اقتصـاد داخلی را با ایجاد رقابت در هر دو زمینۀ کیفی (کالاهای رقیب وارداتی ) و کمی (تشویق بـر ای کاهش هزینه ) کمک کند که ورود و هدایت نهاده های سرمایه ای و واسـطه ای و صـنعتی - کـه اغلب در داخل در دسترس نیستند- بتواند توانایی تولیدکنندگان کارا را در افزایش سـهم خـود در بازارهای داخلی و خارجی افزایش دهد؛ آن گاه اقتصاد داخلی را به تولید محصولات زیاد و متنوع تشویق میکند، امکان حضور فعال در عرصۀ تجـارت بـ ین الملـل را فـرآهم مـیآورد و سرانجام زمینۀ لازم جهت ارتقای بهره وری عوامل تولید و درنتیجه رسیدن به رشد اقتصـادی را آماده کند.