خلاصة:
استفاده از قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران از اوایل دهه هفتاد شمسی به عنوان یکی از سازوکار های قراردادی رایج در جذب سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی قرار گرفت که دلیل آن را باید در وجود برخی از محدودیت های سیاسی، اقتصادی و حقوقی جستجو نمود. با وجود این، عمده ترین دلایل استفاده از قراردادهای مذکور در این حوزه را می توان وجود الزامات یا محدودیت های قانونی از قبیل اصول ۴۳ و ۴۴ و ۴۵ و۸۱ قانون اساسی و همچنین رعایت اصولی از قبیل اصول مالکیت و حاکمیت دولت بر منابع و مخازن نفتی و گازی و تامین مصالح کشور و ضرورت توسعه اقتصادی دانست. قرارداد بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز به نحوی طراحی شده است که دولت میزبان به دلیل الزامات قانونی فوق، هیچ گونه مالکیت یا مشارکتی را برای شرکت سرمایه گذار خارجی به رسمیت نشناخته و وی را مکلف می نماید تا پس از راه اندازی و تولید، میدان را به شرکت ملی نفت ایران (کارفرما) واگذار نماید.
The buy-back contracts in the upstream sector of Iran’s oil and gas industry are used as a current contractual mechanism in attracting investment, particularly foreign investment from the early 1370s (1990s). The reason behind the use of the said contracts is categorized under the political, economic and legal justifications. Nevertheless, the main reasons of pursuing this type of contract are statutory requirements such as Principles of 43, 44, 45 and 81 of the Constitution, compliance with the principles of state’s possession and sovereignty over oil and gas resources, and securing and providing state’s interests as well as requirements for economic development. The buy-back contracts, as designed and used in Iran, not only aim to secure state sovereignty over oil and gas resources, but also the contractor (foreign investor) would be obliged to transfer and hand over the field after commissioning and production process to the National Iranian Oil Company.
ملخص الجهاز:
( 3 ) بر این اساس میتوان گفت قراردادهای بیع متقابل ایران دارای ویژگیهای خاصی است که بهموجب آن، شرکت بینالمللی نفتی بهعنوان پیمانکار، کلیه عملیات توسعه یا اکتشاف و توسعه میدانهای نفتی یا گازی را به هزینه خود یا از طریق تأمین مالی آن با تعهد خود در مدت مشخصی انجام داده و پس از تحقق تولید به میزان مقرر در قرارداد، میدان را به کارفرما (شرکت ملی نفت ایران) جهت تولید و بهرهبرداری تحویل میدهد و در مقابل میتواند درصد مشخصی از محصول تولیدی را بهعنوان حقالزحمه در مدت معین جهت استهلاک اقساط سرمایه، هزینهها و حقالزحمه به قیمت روز دریافت نماید.
Ghandi, & Lin, C-Y Cynthia, "An Analysis of Risk and Rate of Return to International Oil Companies From Iran’s Buy-back Service Contract: The Case of Soroosh and Nowrooz", 2011, p.
بر اساس اصل 45 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، منابع نفت و گاز بهعنوان انفال و ثروتهای عمومی تلقی گردیده که در اختیار حکومت اسلامی است تا مطابق مصالح عامه با آن رفتار نماید؛ بنابراین اصل حاکمیت ملی در کنار اصول دیگری همچون اصل مالکیت مردم و حاکمیت دولت بر منابع و مخازن نفتی و لزوم تأمین مصالح کشور و توسعه اقتصادی در کلیه سرمایهگذاریهای خارجی بهویژه سرمایهگذاری به شیوه بیع متقابل در بخش بالادستی نفت و گاز باید رعایت گردد.
"An Analysis of Risk and Rate of Return to International Oil Companies From Iran’s Buy-back Service Contracts: The Case of Soroosh and Nowrooz", 2011, (http://www.