خلاصة:
آریاهــا در اصــل قــومی دامــدار در نــواحی داخلــی آســیای میانــه بودنــد کــه بــا دریــا و دریــانوردی ارتبــاط چنــدانی نیافتنــد؛ تاســیس شاهنــشاهی هخامنــشی ، شــاید بــرای نخــستین بــار آریاهــای ایرانــی بــا دریــا و دریــانوردی بــه طــور جــدی رویــارو گــشتند. دربایــست هــای زمانــه همچــون توســعة امپراتــوری هخامنــشی از گرداگــرد خلــیج فــارس و دریــای ســرخ تــا شــرق مدیترانـه و ارتبـاط بـا ملـل دریـانوردی چـون بابلیـان، ایلامیـان، فنیقیـان، مـصریان و رویـارویی بـا یونانیــان، هخامنــشیان را بــه ســوی دریاهــا ســوق داد. بــدان منظــور ابتــدا از تجــارب و تجهیــزات ملــل تابعــه خــویش بهــره گرفتنــد و بــه تــدریج بــا بــروز جنــگ هــای دریــایی در دریــای اژه و مدیترانــه ، دانــش مــدیریت دریاهــا را بــه دســت آورده، قــشری چنــد ملیتــی از دریــانوردان را پدید آوردنـد کـه تحـت مـدیریت مقامـات هخامنـشی بـه کـار مـشغول بـود.هـدف مقالـة حاضـر شناخت سیر تکوین و دگرگونی این قشر است .
ملخص الجهاز:
گرچــه مــتن مقالــه براســاس ترتیــب زمــانی وقــایع اســت ؛ محــدودة جغرافیــایی آن در اصــل پیرامــون خلــیج فــارس، بــه عنــوان هــستة پیــدایش دریــانوردی ایــران اســت ؛ امــا بــه کــشورهایی کــه بــه وســیلة هخامنــشیان تحــت تابعیـت درآمـد؛ بـه عنـوان بخـشی از نیـروی دریـایی چنـد ملیتـی هخامنـشی نیـز نظـر دارد و از ایــن رو بــه ســابقة دریــانوردی در آنهــا اشــاره مــی شــود و چــون در منــابع تــاریخی اشــارات مــستقیم انــدکی بــه اقــشار دریــانورد شــده اســت ، ایــن مقالــه خواهــد کوشــید از لابـه لای وقـایع عـصر هخامنـشی کـه مـرتبط بـا دریـا بـوده اسـت ، فـراز و نـشیب زنـدگی ایـن اقـشار را اسـتخراج واسـتنباط نمایـد.
در کنـار سـاتراپ هـا، فرمانـدهان ارتـش هخامنـشی از جملـه مگابـات، پـسر عمـو و دریاســالار داریــوش در مدیترانــه ، مــارد وینــوس، سپهــسالار نیــروی زمینــی و دریــایی داریــوش و آرتــافرن (آرتــافرنیس ) حــاکم ایرانــی ســارد و جانــشین مــارد- وینــوس، حاکمیــت بیــشتری را بــر ناوگــان چنــد ملیتــی هخامنــشی اعمــال مــی کردنــد؛ چنانکــه مگابــات، فرمانــدة ٢٠٠ نــاو جنگــی بــود و ناخــدای یکــی از کــشتی هــای مینویــائی (در کـرت) را بـه دلیـل کوتـاهی در گماشـتن یـک مـامور دیـده بـانی در نـاو خـود بـر عرشـة پــایین کــشتی بــه طنــاب کــشید؛ بــه طــوری کــه ســرش بیــرون و بــدنش در کــشتی بــود.
شــاهزادگان هخامنــشی در نیــروی دریــایی ، عــلاوه بــر فرمانــدهی ، گــاه بــه ســفرهای اکتــشافی نیــز اعــزام مــی شــدند و حتــی ایــن ســفرهای پــررنج و طــولانی بــه عنــوان مجازاتی بـرای برخـی از آنـان تلقـی مـی شـد؛ چنانکـه ستاسـپه پـسر چـیش پـش بـه سـبب جرمــی ملــزم شــد کــه در قبــال آزادی خــود ســواحل دور آفریقــا را اکتــشاف کنــد؛ امــا پــس از مــاههــا کــشتیرانی پــررنج ، نومیدانــه از همــان راه لیبــی بــه مــصر بازگــشت و بــه حکم خشایار شاه اعدام شد.
(
, 
, 
)
