خلاصة:
خلاصةالمقامات تالیفی است درباره احوال شیخ احمد جام (ژندهپیل) مشتمل بر سه مقاله حاوی سی و چهار باب و یک فصل. علاءالملک جامی- از نوادگان شیخ احمد جام- این تالیف را با الهام از اشارة جد خود در سال 840 هجری قمری و در روزگار شاهرخ بهادر تیموری (14ربیالثانی 776- ذیالحجة 850 هـ ق)، تالیف و به وی تقدیم کرده است. علاءالملک در تالیف این کتاب علاوه بر مقامات محمّد غزنوی- که آن هم شرحی از مقامات احمد جام است- از چهار مقامات به نامهای: مقامات امام رضیالدّین الیاس تایبادی، مقامات شیخ احمد ترخستانی، مقامات درویشعلی بوزجانی و مقامات تاجالدّین محمود بوزجانی استفاده کرده است. همچنین از تاریخ خواجه محمّد هیصم، جامعالاصول، بعضی از صحاح ستّه و مسانید اربعه و ظاهرا دیوان چند تن از شعرا از جمله عطار نیشابوری و همچنین برخی تالیفات شیخ جام (انسالتّایبین، سراجالسّایرین، روضةالمذنبین، کنوزالحکمة، مفتاحالنّجات و بحارالحقیقة و همچنین مجموعه اشعار شیخ جام) بهره برده است. بهعلاوه، این کتاب دارای فواید عرفانی، جغرافیایی، تاریخی و ویژگیهای خاص سبکی و زبانی است که در مقاله بدانها اشاره شده است. از خلاصةالمقامات چند نسخه خطی موجود است، از جمله آنها میتوان به نسخة خطی کتابخانه گنجبخش لاهور، نسخة خطی دانشکدة الهیات مشهد و نسخه مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که مقاله در جای خود به معرفی آنها پرداختـه است.
Khlashalmqamat is a synthetic cell consisted of three papers about the status of Sheikh Ahmad jami containing 34 sections and one chapter. Inspired by his serious reference in 840 A.H and in the period of Bahador Teimori (14 Rabi al-Sani 776- Zel Haje 850 A.H)، Alao Al-Molk Jami - of the descendants of Sheikh Ahmad Jam - wrote this book and presented to him. - Alao Al-MolK has used In writing this book in addition of Mohammad Ghaznavi''s Maqamat - which is a description of the Ahmad jam'' s Maqamat –of four Maqamat the namas: Imam raziod- Din Ilyas Taybady'' s maqamat، Sheikh Ahmad Trkhestany'' s maqamat; Tajeddin Mahmoud buzjany'' s maqamat and Darwish Ali buzjany'' s maqamat. Also he has benefited of Khaje Mohammad Heysam tarikh،jameol –osull Some of sehahe sette and masanid arba-e، and apparently Several court poets Including Sheikh Attar Neyshabury also some Sheikh jam'' s writings ( onso at- taebin serajo as- sayarin rovzato al-moznebin konuzo al-hekme meftaho an-nejat and beharo al-haghighe and Sheikh jam'' s poetry collection. In addition The book contains mystical benefits، geographical، historical and Specific characteristics of style and language Which is referred to in article. From kholasat- almaqamat is available several manuscrips; including manuscripts of the Lahore a preserved manuscriot in theology faculty of mashhad and digital library of parliament the Islamic Assembly pointed out that the article is in place to introduce them.
ملخص الجهاز:
"ارزش خلاصةالمقامات و رجحان آن بر مقامات محمد غزنوی3 از امتیازات این نسخه میتوان این موضوع را مطرح کرد که علاءالملک علاوه بر مقامات محمد غزنوی، به نسخههای دیگری با عنوان مقامات دسترسی داشته که همه در زمان احمد جام و به وسیلة طرفداران او نوشته شده و هر کدام از ارزش خاصی برخوردار است و میتوان این احتمال را داد که شروع مقاماتنویسی از این زمان باشد؛ چرا که بر اساس یادداشتهای بهجامانده، علاءالملک از چهار مقامات به نامهای مقامات امام رضیالدین الیاس تایبادی، مقامات شیخ احمد ترخستانی، مقامات درویش علی بوزجانی و مقامات تاجالدین محمود بوزجانی، که امروزه اطلاعی از آنها در دست نیست، استفاده کرده و این نکته بر ارزش خلاصةالمقامات (نسخة تصحیحشده) بیش از پیش میافزاید (رک.
در پایان کتاب نوشته شده است: «کتب هذه الرسالةالمبارکة عبدالواحدبن مقری محمد چرنگی، اللهم اغفر له و لوالدیه آمین- تمت خاتمةالطبع- شکر و سپاس آن خدای را که پروردگار عالم است که کتاب هذا بار اول به صرف زر و کوشش طبع گردید، به تاریخ یوم پنج شنبه، شهر رجب المرجب، سنة1335» پارهای از ویژگیهای رسمالخطی این نسخه- که بر برخی از آنان اشکالات املایی وارد است- بدین شرح است: 1- سرهمنویسی- که مختص این نسخه نیست و نسخههای دیگر را هم شامل میشود- در سراسر متن به چشم می خورد: بواسطۀ ← به واسطۀ بدرستیکه ← به درستیکه رفیعمقدار ← رفیعمقدار 2- استفاده از «همزه»، به صورتی که امروزه معمول نیست: ثنائی ← ثنای ارتقائی ← ارتقای نتائج ← نتایج پائمال ← پایمال 3- کاربرد «همزه» به جای «ای» نکره: قبیلۀ ← قبیلهای شمۀ ← شمهای معشوقۀ ← معشوقهای 4- کتابت کلمۀ «هوی» در معنی هوس، به صورت «هوا» و «اعلی» به صورت «اعلا»."