خلاصة:
نمایش نامه نویســی تئاتر دفاع مقدس در طول ســه دهه حیات این شــکل از تئاتر در ایران همواره بر اساس شرایط تاریخی و اجتماعی از زمان آغاز جنگ تحمیلی تا کنون در زمینه ی طرح مضامین و موضوعات در حال تغییر بوده است . این جریان به ویژه در چند سال اخیر با نگاهی واقع گرایانه به اتفاقات جنگ تحمیلی ظاهری متفاوت پیدا کرده ، اما در عین حال می توان گفت ماهیت آن که حاصل نگاه ارزشی به مفهوم تقدس در جهاد بوده حفظ شده است . این پژوهش با بررسی جریان واقعیت گرایی در نمایش نامه نویسی تئاتر دفاع مقدس قصد دارد تا مفهوم واقعیت و تاثیر آن در جریان درام نویسی جنگ را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. مسلما تغییر شرایط اجتماعی و تاریخی و نیاز سنجی مخاطب در پرداخت مضامین یکی از مهمترین مباحثی است که در این زمینه تاثیرگذار خواهد بود. هدف این است که گذار از تقدس گرایی افراطی به واقع گرایی و تحلیل ارزشی واقعیت های انسانی ، اجتماعی و مذهبی در محتوا، و تاثیر واقعیت گرایی در ساختار نمایش نامه های دفاع مقدس به طور کلی در نمایش نامه نویسی تئاتر دفاع مقدس ارزیابی شده و کیفیت تاثیر نمایش نامه های تولید شده در ارتباط با مخاطبان مورد بررسی قرار گیرد. از آن جا که آفرینش درام در نخســتین مرحله با خلق نمایش نامه آغاز می شــود و درام نوشــته شــده فارغ از شــرایط بازخورد و بدون توجه به واکنش های دوران می تواند مورد ارزیابی قرار گیرد، این پژوهش نه اجرای تئاتری بلکه نمایش نامه را مورد تاکید و توجه دارد. بنابراین فارغ از تاثیرات فرآیند اجرایی پژوهش مذکور جریان ادبیات نمایشی را از منظر واقعیت گرایی در ساختار و محتوا مورد ارزیابی و تحلیل قرار می دهد.
ملخص الجهاز:
واقعیت گرایی و جایگاه آن در درام نویسی و اجرای تئاتر دفاع مقدس مهدی نصیری Mehdi Nasiri حمیدساروخانی Hamid Sarokhani (رجوع شود به تصویر صفحه) مهدی نصیری • دانشجوی دکترای ادبیات نمایشی از آکادمی ملی علوم ارمنستان (رجوع شود به تصویر صفحه) حمید ساروخانی • کارشناسی ارشد گرایش ادبیات مقاومت دانشگاه آزاد قائمشهر 40 چکیده نمایش نامه نویســی تئاتر دفاع مقدس در طول ســه دهه حیات این شــکل از تئاتر در ایران همواره بر اساس شرایط تاریخی و اجتماعی از زمان آغاز جنگ تحمیلی تا کنون در زمینه ی طرح مضامین و موضوعات در حال تغییر بوده است .
تئاتر دفاع مقدس در همان سال های نخستین جنگ تحمیلی در شهرهای مختلف کشور تولید شد و بلافاصله چنان گسترش پیدا کرد که هنرمندان بسیاری با تولید نمایش های مختلف در این حوزه حتی تا مرزها و پادگان ها و مناطق درگیر با جنگ نیز پیش رفتند و هنری همراه با وقایع اجتماعی دوران شان را در ا رتباط با جامعه درگیر با موضوع دفاع قرار دادند.
اســارت در تکرار کلیشه های موجود شاید یکی از مهم ترین آسیب هایی باشد که تئاتر دفاع مقدس ما تا به امروز با آن دست به گریبان است و البته باید اعتراف کرد که حرکت غالب هنرمندان این عرصه ، به سمت عبور از محدودیت های موجود و رسیدن به تجربه ها و راه های متفاوت دیگر نبوده است .