خلاصة:
هدف این مقاله استخراج اهداف غایی و واسطی تعلیم و تربیت از آرای فلسفی ابن سینا و نقد و بررسی آن به منظور کشف نقاط قوت و ضعف و نیز میزان کارامدی آن برای تعلیم و تربیت در عصر حاضر است. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیلی، تفسیری و استنتاجی استفاده شده است. هدف غایی تعلیم و تربیت بر اساس حکمت سینایی، سعادت و اهداف واسطی آن 1 ـ پرورش فضیلت نظری (رشد و شکوفایی عقل نظری) 2 ـ پرورش فضایل اخلاقی که شامل فضیلت حکمت عملی هم می شود. 3 ـ پرورش فضیلت حرفه ای است. اما تاکید ابن سینا بر فضیلت نظری و فضایل اخلاقی بیش از فضیلت حرفه ای است. این اهداف به این دلیل که شامل پرورش فضیلت ایمان، فضیلت جسمانی و فضیلت اجتماعی و مدنی نیست، مورد نقد است.
ملخص الجهاز:
"با توجه به اینکه اصطلاح هدف یا اهداف تعلیم و تربیت در ادبیات علمی و تربیتـی ابـن سـینا و دیگر فیلسوفان مشا به کار نرفته برای کشف نظر وی در این باب، راه اول ، پیدا کردن مبحثی اسـت که ابن سینا اهداف تعلیم و تربیت را با ادبیات و اصطلاحات خاص خـودش ، بیـان کـرده و در غیـر این صورت ، پیدا کردن نظریات فلسـفی ای اسـت کـه مـی تـوان از آنهـا اهـداف تعلـیم و تربیـت را استنباط کرد.
البته ابن سینا در برخـی دیگـر از آثـار خـود سعادت را تنها حصول کمال میداند و برای ادراک کمال نقشی قائل نیست و معتقد است سـعادت همان تحقق کمال است (٤) (ابن سینا، ١٣٦٣: ١١٠)؛ بدین ترتیب از نظر ابن سینا سه مفهوم خیر، کمال و سعادت یک منشأ انتزاع دارد و آن وجود یا صفت وجودی است و ایـن سـه مفهـوم هـر یـک بـا لحاظ خاصی از آن انتزاع میشود؛ وجود یا صفت وجـودی از آن جهـت کـه نقصـی را بـر طـرف میکند، مفهوم کمال از آن انتزاع میشود.
هم چنین اگر افراد جامعه با وجود برخورداری از فضـیلت اخلاقـی و عقلانـی از عـدالت و امنیـت اجتمـاعی محروم باشند، بخشی از سعادت را، که سعادت مدنی / اجتماعی اسـت ، فاقـد، و از ایـن نظـر دچـار رنج و سختی هستند؛ با وجود این ، برخی از این اهداف ممکن اسـت در تحقـق برخـی دیگـر و در نتیجه به صورت غیر مستقیم نیز در تحقق سعادت مؤثر باشـد؛ بـرای مثـال ، فضـیلت جسـمانی بـرای تحقق فضیلت اخلاقی یا عقلانی لازم است ؛ زیرا کسی که بیمار باشد یا برخی از اعضا و جوارح او نتوانند فعالیتهای مربوط به خود را بخوبی انجام دهند، نمیتواند از عهدة همۀ فعالیتهـای لازم بـرای PDF created with pdfFactory Pro trial version www."