خلاصة:
هدف عمده ی تصویرگری در شعر آن است که شاعر بتواند بـه یـاری شـگردهای مختلف بلاغی ، در برقراری رابطه بین ضمیر خود وذهن مخاطب ، موفق واثرگذار عمل نماید؛ از همین رو است که می توان بین فنون ادبی و بلاغـی و شـیوه هـای منطقی تعلیل ، نظیر قیاس و استدلال ، شباهت های بسیاری یافت . این نوع شیوه هـا در تمام دوره ها و سبک های ادبی دیده می شود؛ اما در برخـی از دوره هـای ادبـی به دلیل ملاحظات اجتماعی و بلاغی بسیار پربسامدتر است . یکی از این دوره هـای ادبی، شعر سبک آذربایجانی است . شـاعران ممتـاز سـبک آذربایجـانی ، خاقـانی شروانی ، نظامی گنجوی ، مجیرالدین بیلقانی ، فلکی شروانی و مهستی گنجـوی ، از شیوه های عملی و هنری تعلیل و توجیه در سخن (تشبیه ، تمثیل ، مـذهب کلامـی ، تشخیص ، سوگند وتلمیح ) بسیار استفاده نموده انـد تـا مـدعای خـود را بهتـر و حسی تر در اذهان جای دهند. در این مقاله پـس از شـرحی مختصـر از نظریـه ی استفان تولمین در باب استدلال ، روش هـای تعلیلـی و تـوجیهی شـاعران سـبک آذربایجانی را در شعر، همراه با شواهد مکفی از آثار این گویندگان ، برشمرده ایم و این روش ها را بر مقیاس سه رکن پیشـنهادی تـولمین در بـاب اسـتدلال (ادعـا، پشتیبان وزمینه ) سنجیده ایم و در آخر بـه بررسـی تـاثیر شـیوه هـای تعلیلـی در مختصات سبکی شعر آذربایجانی پرداخته ایم .
ملخص الجهاز:
شیوه های تعلیلی شاعران سبک آذربایجانی نرگس اسکویی * دانشگاه آزاد اسلامی ایران ، واحد بناب چکیده هدف عمده ی تصویرگری در شعر آن است که شاعر بتواند بـه یـاری شـگردهای مختلف بلاغی ، در برقراری رابطه بین ضمیر خود وذهن مخاطب ، موفق واثرگذار عمل نماید؛ از همین رو است که می توان بین فنون ادبی و بلاغـی و شـیوه هـای منطقی تعلیل ، نظیر قیاس و استدلال ، شباهت های بسیاری یافت .