خلاصة:
آزمون تحصیلات تکمیلی در مقطع کارشناسی ارشد، مهمترین و گستردهترین آزمون ناپیوسته داخل است که از سال 1367 به صورت متمرکز و سراسری برگزار میشود. از سال 1384، در آزمون کارشناسی ارشد، شرط تناسب رشته امتحانی با رشته تحصیلی برداشته شد و به داوطلبان اجازه داده شد تا با هر عنوان مدرک تحصیلی بتوانند در آزمون گروههای مختلف آموزشی (به جز گروه پزشکی و دامپزشکی و رشتههایی که شرط عنوان مدرک تحصیلی دارند) متقاضی شوند؛ بر این اساس، بررسیهای آماری آزمون سال 1388 با روش تحلیل مستندات نشان داد که عمدة پذیرفتهشدگان رشتههای مختلف این آزمون را فارغالتحصیلان رشتههای نزدیک و متجانس تشکیل میدهند. فارغالتصحیلان رشتههای مختلف ترجیح دادند که در آزمون رشته خودشان یا در کدرشتههای نزدیک و یا هم سنخ شرکت کنند. فارغالتحصیلان رشتههای غیر همسنخ عمدتا اندک و کمتر از 10 درصد کل داوطلبان هر رشته بودهاند که معمولا هیچ پذیرفتهشدهای ندارند. در گروه علومانسانی به استثنای مدیریت اجرایی، در تمام رشتهها، بالاترین میزان پذیرش مربوط به فارغالتحصیلان همان رشته بوده است. در تمام کدرشتههای امتحانی، حدود 70 درصد از متقاضیان رشتههای نامرتبط، پذیرفته نمیشوند. میزان موفقیت فارغالتحصیلان رشتههای فنی در سایر گروههای آموزشی بهویژه علوم انسانی بیشتر، ولی میزان موفقیت فارغالتحصیلان رشتههای علوم انسانی در گروههای علوم پایه، فنی و مهندسی، کشاورزی و هنر کمتر است. در بین متقاضیان رشتههای علوم انسانی و هنر، پراکندگی و تنوع رشتههای فارغالتحصیلی بیشتر است، ولی این پراکندگی در بین متقاضیان رشتههای مختلف گروههای علوم پایه و فنی و مهندسی محدود میشود.
ملخص الجهاز:
"ـ بعد از فارغالتحصیلان رشتۀ مجموعۀ زبان عربی، فارغالتحصیلانی از رشتههای الهیات و معارف اسلامی با 31/4 درصد، علوم قرآنی با 86/0 درصد و حقوق با 65/0 درصد قرار دارند و فارغالتحصیلان سایر رشتهها، تنها 02/3 درصد پذیرفتهشدگان رشتۀ امتحانی زبان عربی را به خود اختصاص دادند.
ـ بعد از فارغالتحصیلان رشتۀ علوم تربیتی، فارغالتحصیلانی از رشتههای زبان و ادبیات انگلیسی با 18/3 درصد، مدیریت با 18/3 درصد و الهیات و معارف اسلامی با 06/3 درصد قرار دارند و فارغالتحصیلان سایر رشتهها، تنها 57/24 درصد پذیرفتهشدگان رشته مجموعة علوم تربیتی1 را به خود اختصاص دادند.
این موضوع خود می¬تواند به عنوان یک مسئله بررسی شود که آیا می توان این آزمون را از نظر نوع سؤالات به شکلی برگزار نمود که امکان پذیرش رشته های غیرمتناسب را در آنها به کمترین میزان برساند؟ 6ـ در رشتههای امتحانی زبان و ادبیات فارسی، علوم جغرافیایی، زبان عربی، علوم اقتصادی، تربیت بدنی، زبان روسی، زبان آلمانی، آموزش زبان ژاپنی، مددکاری اجتماعی، پژوهش علوم اجتماعی، محیط زیست، مدرسی معارف اسلامی، زبان و ادبیات اردو، تاریخ، الهیات و معارف اسلامی، علوم کتابداری و اطلاعرسانی، زبان فرانسه، زبان انگلیسی، علوم تربیتی 3، مجموعة حقوق، باستانشناسی، روانشناسی، حسابداری و مدیریت، آمار پذیرش از رشتههای دیگر، کمتر از 20 درصد، و در 16 رشته، کمتر از 10 درصد بوده است که این میزان نیز از سوی فارغالتحصیلان چند رشتۀ محدود (1 تا 3 رشته) کسب شده است و درصد پذیرش فارغالتحصیلان سایر رشتهها، عدد صفر بوده و هیچ پذیرفتهشدهای نداشتهاند."