خلاصة:
نویسنده مقاله با این پیشفرض که فرمول رستگاری در قرآن با توجه به بسامد موجود آن در آیات عبارت است از ایمان و عمل صالح، این پرسش را مطرح کرده است که چرا در این فرمول از اخلاق بهمثابه صفات و سجایای روحی سخن به میان نیامده است، با اینکه هم در آیات و هم در روایات، باطن مورد تاکید فراوان قرار گرفته است؟ نویسنده کوشیده است فرضیههای ممکن در این مورد را مطرح و بررسی نماید که در این راستا، ده فرضیه را به بحث گرفته و با نقد هشت مورد از آنها، دو فرضیه را مورد تایید قرار میدهد.
With the supposition that the salvation formula in the Qur’ān، given the frequency of its use in the āyas (verses)، is faith and righteous act، the writer of the article raises the question as to why in this formula ethics has not been mentioned as spiritual attributes and virtues، although the inner aspect (bāṭin) has been highly emphasized both in traditions and āyas. The writer has tried to bring up and study the viable hypotheses on this issue. In this respect، he has discussed ten hypotheses، criticizing eight of them and confirming the remaining two.
ملخص الجهاز:
"(ملاصدرا، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، 252؛ همو، شرح الهدایة الاثیریة، 460، شرح المنظومة للحکیم السبزواری، المقصد السادس، الفریدة الثانیة، سبحانی الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، 4/288) نقد نظریه این نظریه نیز جای تردید و تأمل دارد، زیرا درست است که بهشت درجات متعدد دارد، اما اینکه این درجات بهگونهای تقسیم شود که درجات پایینتر به صاحبان عمل صالح و درجات بالاتر به صاحبان ملکات و اخلاق صالح داده شود، از لحاظ منابع دینی قابل اثبات نیست؛ زیرا رضوان الهی که درجه بالای بهشت بهشمار میآید، برای هر دو دسته وعده داده شده است: (الذین ءامنوا و هاجروا و جاهدوا فی سبیل الله بأموالهم و أنفسهم أعظم درجة عند الله و أولئک هم الفائزون*یبشرهم ربهم برحمة منه و رضوان و جنات لهم فیها نعیم مقیم) (توبه/20-21)، (وعد الله المؤمنین و المؤمنات جنات تجری من تحتها الأنهار خالدین فیها و مساکن طیبة فی جنات عدن و رضوان من الله أکبر ذلک هو الفوز العظیم) (توبه/72)، (قل أؤنبئکم بخیر من ذلکم للذین اتقوا عند ربهم جنات تجری من تحتها الأنهار خالدین فیها وأزواج مطهرة ورضوان من الله والله بصیر بالعباد*الذین یقولون ربنا إننا آمنا فاغفر لنا ذنوبنا وقنا عذاب النار*الصابرین والصادقین والقانتین والمنفقین والمستغفرین بالأسحار) (آل عمران/١٧-15)."