روشی نوین در معناشناسی مفاهیم و واژه های قرآنی مقالة

پژوهش پیش رو به بیان روش معناشناسی مفاهیم و واژه‌های قرآنی بر اساس مکتب معناشناسی فرهنگی و قومی (بن) می‌پردازد. این روش در چهار گام به چگونگی تبیین و تفسیر واژگان و مفاهیم قرآنی به شیوة معناشناسانه می‌پردازد که شامل 1- ¬معناشناسی واژگانی، 2- میدان‌های معناشناسی (واژه‌های هم معنا و مترادف، واژه‌های متضاد، واژه‌های مرتبط از لحاظ فعالیت و انفعال، و ملازم‌ها)، 3- مطالعات متنی و 4- مطالعات فرامتنی می‌باشد. این روش را می‌توان در معناشناسی همة واژه‌ها و مفاهیم قرآنی به‌کار بست و از آن به روشی جدید در تفسیر و تبیین مفاهیم و واژه‌های قرآنی نام برد.

The present research articulates the method of the semantics of the Qur’ānic concepts and words on the basis of the cultural and ethnic (root) semantics school. This method deals with how to explicate and interpret the Qur’ānic words and concepts in a semantic way in four steps، which include: 1. vocabulary semantics، 2. semantic fields (synonyms، antonyms، related words in terms of action and reaction، and correlatives)، 3. textual studies، and 4. paratextual studies. This method can be applied to the semantics of all the Qur’ānic words and concepts and can be called a new method in the interpretation and explication of the Qur’ānic concepts and words.

"(بنگرید به: احمد مختار، 11) معناشناسی روش جدیدی برای بررسی و تبیین مفاهیم و واژگان و کشف معانی جدید، روشی نوپدید در عرصه علوم قرآن و تفسیر است و در میان مستشرقان نظیر ایزوتسو و برخی از محققان اسلامی، به کار گرفته شده است، و گروهی نیز در مراکز علمی کشور آن را دنبال کرده‌اند. مکتب چهارم (معنا‌شناسی قومی و فرهنگی= مکتب بن) به دلیل انتخاب آن توسط «توشیهیکو ایزوتسو» و نگارش سه کتاب مهم «خدا و انسان در قرآن» ـ که در آن مبانی روش‌شناسی‌اش را نیز به تفصیل بیان کرده است ـ و «بررسی معنا‌شناسی مفاهیم اخلاقی - دینی در قرآن» و بالأخره «مفهوم ایمان در کلام اسلامی» ـ هرچند در حوزه دیگری نگاشته شده است، اما از لحاظ روش‌شناسی به کار ما می‌آید ـ، تجربه مناسبی در حوزه مطالعات قرآنی برای خود کسب کرده است؛ به‌ویژه که کار او توسط همکاران و شاگردانش پی گرفته شد و حاصلی از آن، فعالیت خانم «شینیا ماکینو» در حوزه شناخت معنایی و کشف شبکه ارتباطی و جهان‌‌بینی حاکم بر ساخت قرآن درباره «آفرینش و رستاخیز» است. در ابتدا اگر واژه مرتبط با مفهوم قرآنی که در صدد معناشناسی آن هستیم، مشترک لفظی و دارای معانی متعددی باشد، لازم است معنای به‌کار گرفته شده در قرآن را از میان معانی متعدد واژه، تعیین و جدا کنیم، سپس واژه‌های مترادف با معنای مورد نظر در متن قرآن را شناسایی نماییم."