خلاصة:
سالنامه آماری ایران با عنوان انگلیسی [ 2012 - 2011 ] Iran Statistical Yearbook 1390 اطلاعات سال 1390 کشور را به زبان انگلیسی در بر دارد. مقاله حاضر از زاویه حرفه کتابداری به بررسی این سالنامه و میزان انطباق آن با ضوابط یک کتاب مرجع می پردازد. اطلاعات آماری این سالنامه در 23 فصل، شامل اطلاعات مربوط به سرزمین و آب و هوا، جمعیت، نیروی انسانی، کشاورزی و چندین حوزه دیگر است. این اطلاعات مبتنی است بر داده های مرکز آمار ایران که این مرکز از وزارتخانه ها و سایر نهادهای دولتی گرد آورده است. اگر بنا را صرفا بر اطلاعات آماری بگذاریم، این سالنامه به خودی خود کتاب مرجعی «مکفی » است؛ اما اگر معیارهای لازم کتاب های مرجع را در نظر داشته باشیم، برخی توانمندی های لازم برای یک «کتاب مرجع خوب » را ندارد؛ از جمله به این دلایل: الف. جز مرکز آمار ایران، پدیدآورنده مسئول مستند دیگری در آن معرفی نشده است؛ ب. هدف دقیقی برای چنین سالنامه ای - که اساسا برای کاربران خارجی فراهم آمده - تعیین نشده است؛ ج. جز مرکز آمار ایران، منابع استنادی مشخص و طبعا «کتابشناسی منابع » ندارد؛ د. منابع ارجاعی تکمیلی برای به روزرسانی اطلاعات در حد ممکن را ندارد؛ ه. اطلاعات سالنامه (مربوط به سال 1390 ، منتشرشده در سال 1393) به صورت اصولی تازه نیست و طبعا نم یتواند برای برنامه ریزی های آینده نگر مفید باشد؛ و. برخی اطلاعات مفید، ازجمله شاخص های تورم، در این سالنامه مشاهده نمی شود؛ ز. اطلاعات برخی جدو ل ها ناقص است؛ و سرانجام، ح. برخی ضعف ها یا خطاهای تایپی یا ویرایشی به این سالنامه راه یافته است.
ملخص الجهاز:
بنابراین نبودن چنین فصل یا بخشی یا ارائه ندادن توضیحات لازم دربارة افزایش شگفت انگیز هزینه های خانوارهای شهری و روستایی در ١٣٩٠ Iran Statistical Yearbook، یعنی سالنامة آماری مخصوص »کاربران خارجی «، طبعا کاربر خارجی را دچار مشکل )و بدتر از آن ، »تردید«( می کند و چه بسا کاهش اعتبار این سالنامه و مرکز آمار ایران را در پی داشته باشد.
چه اشکالی وارد است اگر کاربر خارجی این سالنامه بخواهد بداند که هندوانه یا سویا در ایران کشت می شود یا نه ؟ و در کدام صفحه »مستقیما« می تواند به این توصیفگر برسد؟ و با توجه به این که در متن این سالنامه نام کوه ها و رودهای ایران در »جاهای مختلف « ذکر شده ، آیا درست است که کاربر خارجی برای یافتن مکان کوه های البرز و قله دماوند، ٤٦ صفحه فصل سرزمین و آب وهوا را جست وجو کند تا به دماوند برسد؟ نمایه ١٣٩٠ Iran Statistical Yearbook نیاز به بازبینی کامل و درج صدها اصطلاح و عبارت و واژٔە فنی داخل متن دارد.
از جمله این موارد می توان به این نمونه ها اشاره کرد: روی جلد و در صفحه عنوان ، بانی و صاحب حقوق این سالنامه به صورت زیر درج شده است : Presidency Vice Presidency for Strategic Planning and Supervision Statistical Center of Iran که ترجمه اش چنین است : ریاست جمهوری معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری مرکز آمار ایران درشت نمایی حروف مرکز آمار ایران به این معنی است که این مرکز متولی و صاحب حقوق این سالنامه است .