خلاصة:
مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی، طراحی و اجرای هوشمندانه و موثر نقشه راه تحول فرهنگی است. هرگونه توزیع وظائف میان گروه های مرجع و دستگا ه های مربوط، توزین عناصر فرهنگی، تعیین اولویت ها و اقدامات آموزشی، تربیتی، اجرایی و یا تنظیم قوانین مفید، نیاز به مهندسی دارد. درست ترین راه و مفیدترین روش دستیابی به این نقشه، استفاده از تجارب مفید و موفق گذشته در این باب است.
این مقاله الگوی مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی برگرفته از قرآن و سنت را پیشنهاد می کند. به منظور کشف مدل اسامی مذکور، نگارنده با توجه به سهم کتاب و سنت در منابع اسلامی، به نزول تدریجی قرآن و ترتیب نزول سوره ها توجه می دهد و با رعایت اولویت این منبع، سنت را در راستای تکمیل، تتمیم و تفصیل مجملات مهندسی قرآن تلقی می کند. در نهایت، برای اجرایی شدن این مدل در سایر جوامع و جمعیت های پس از عصر نزول قرآن، قاعده «جری و تطبیق» را که از قواعد تصریح شده ائمه اطهار(ع) است، پیشنهاد می کند. بدین ترتیب مقاله پیش رو، ابتدا کیفیت و مراحل دستیابی به روش مهندسی فرهنگی در منابع اسلامی را تبیین می کند. سپس بنابر الزامات قاعده «جری و تطبیق»، انطباق مهندسی فرهنگی قرآن بر جامعه ایرانی را با همکاری رشته های گوناگون دانش های انسانی و اجتماعی در دو مرحله پیشنهاد می کند. الف. تعمیم و انطباق دستاورد های منابع اسلامی بر مردم ایران؛ ب. ارائه روش های خاص اجرای این دستاوردها بر گروه های مختلف فرهنگی جامعه ایران.
Engineering of culture and cultural engineering are the intelligent and effective method of designing and implementation of roadmap of cultural change. Any allocation of duties among reference groups and related organizations، valuation of cultural elements، determination of educational and executive priorities or legislation of useful laws require engineering. The most appropriate and useful way to achieve this map is to utilize the useful and existing successful experiences related to this issue.
The present article is an attempt to study cultural engineering model based on the Quran and tradition. In order to find out the said Islamic model، priority has been given to the Quran and then the traditions. Attention has been paid to the gradual revelation of the Quran and order of the revelation of its Chapters. Traditions have been used to complement the brief explanations of the Quran. In order to implement this model in societies and communities in the post-revelation era، the rule of ‘adaptation and compatibility’، which has been emphasized by the infallible Imams، is proposed. Thus in the present article in the first place the quality and stages of finding a cultural engineering method in Islamic courses has been explained. In the next step، on the basis of requirements of the rule of adaptation and compatibility، it is proposed to adapt the Quranic cultural engineering to the Iranian society in two stages with the cooperation of different human and social sciences: First، application and adaptation of the Islamic teachings to the Iranian society; and second، offering specific methods for the implementation of these teachings with regard to different cultural strata of the Iranian society.
ملخص الجهاز:
اما سؤال بزرگي پيش روي مربيان ، مديران و مسئولين نظام اسلامي قرار دارد؛ چگونه دين و فرهنگ و نيز ارزش هاي فرهنگي، رفتار فرهنگي و اسلاميمان را در جامعه تثبيت و ماندگار کنيم و با پايش ها و مراقبت هاي مناسب ، جلوي به حاشيه رانده شدن و حذف شدن احتمالي آنها را بگيريم ؟ مسئله امروز کشور ما آن است که چگونه خط انتقال عناصر فرهنگي شامل مفاهيم ، معارف ، ارزش ها و رفتار ديني را ســازمان دهيم که اين ســازمان ، معقول ، هوشــمندانه ، جهت دار و منتج به نتايج ماندگار فرهنگي در جان فرد و جامعه باشد؟ منابع انگيزشي جامعه هدف (ايران ) براي دستيابي به روش قابل اعتماد تغيير و تحول ، روشي مستخرج از منبع يا منابع مورد پذيرش مهندسان فرهنگي جامعه هدف تحول فرهنگي ، ضروري مي نمايد و براي جامعه مســلمان و پيرو مکتب اهل بيت (ع )، نظريه الگوي وحياني مهندســي را بر اساس قرآن و سنت پيشنهاد مي کند.
اين عنصر چگونه عنصر ضد فرهنگي خود را کنار زد؟ چگونه ابهامات يا مقاومت هايي را که در برابرش شــد، شکست ؟ چگونه فرهنگ شد و با چه ابزاري تثبيت شد و پايش و رصد از آن به عمل آمد؟ دستاورد مطالعات سوره اي به ترتيب نزول قرآن مطالعه ســوره اي ، به بررسي جامع جريان کلي تحول در دوره پيامبر(ص ) مي پردازد؛ يعني وقتي پيامبر وارد جامعه اي شــد که هنوز مدنيت و تمدن نداشــت و خدا خواســت تا با اقدامات پيامبر و به مدد قرآن جامعه اي متمدن شــکل دهد و آنها را اساس تشکيل امت اسلامي قرار دهد (صدر، ١٤٢١ هـ .