خلاصة:
اثبات الوصیة، کتابی است که درباره اوصیا و وصایت ائمه: نگاشته شده است. این اثر، از زمان نجاشی، عالم رجالی مشهور اوایل قرن پنجم هجری، به علی بن حسین مسعودی، نگارنده مروج الذهب منسوب گردیده است. علت این انتساب را میتوان ذکر گزارههایی با گرایش امامی در لابه‌لای کتب مسعودی شمرد. ارائه این دیدگاه از سوی نجاشی، سبب گردید بسیاری از محققان و محدثان به پیروی از او، اثبات الوصیة را به مسعودی نسبت دهند.این مقاله کوشیده است با بررسی مقایسهای دو کتاب مروج الذهب که در انتساب آن به مسعودی تردیدی نیست و اثبات الوصیة که انتسابش به نگارنده مروج الذهب محل تأمل است، درباره این انتساب داوری کند. تفاوت‌های دو کتاب، در: سبک نگارش، روش تدوین، مشایخ و راویان، سبب شده که این انتساب، مردود شمرده شود.
ملخص الجهاز:
"در ذکر برخی از کرامات ، فضایل و زندگی امامان اثبات الوصیۀ، مباحثی را مانند: خـواب مـادر امیـر مؤمنـان و ولادت ایشـان ،٥١ محـل ولادت و چگونگی ولادتش ،٥٢ اولین نماز علی ،٥٣ دعـوت خویشـان ،٥٤ لیلـۀالمبیـت ، 55 غدیر خم ،٥٦ رحلت پیامبر و تحویل وصیت نامه به علی و تعهدات گرفته شده از او از طرف خداوند متعال ،٥٧ جمع آوری قرآن توسط امیـر مؤمنـان ،٥٨ حملـه بـه خانـه امیـر 60 مؤمنان و آتش زدن درب آن ،٥٩ چندین روایت درباره فضایل و معجزات امیر مؤمنان ، ضربت خوردن علی و وصیت های او،٦١ محل دفن امیر مؤمنـان و چگـونگی دفـن ایشان ٦٢ آورده است ؛ درحالیکه در مروج الذهب ، هیچ کدام از این موارد، ذکر نشده است .
٣. در بیان برخی وقایع زندگانی امام حسن در اثبات الوصیۀ، مطالبی نظیـر اینکـه : رسـول خـدا شخصـا متصـدی پـرورش امـام حسن شد،٦٨ قیام و جنگ امام مجتبی با معاویه و تخلف مردم از ایشان ، چندین 69 روایت درباره فضایل و معجزات امام حسن ،٧٠ مدت حیـات ایشـان ،٧١ حـوادثی کـه در زمان دفن وی توسط عایشه صورت گرفت ٧٢ و نیـز سـرزنش کـردن عایشـه توسـط ابـن عباس ٧٣ آورده شده است که هیچ کدام از این مطالب ، در مروج الذهب وجود ندارد.
٣. در بیان زندگانی و فضایل امام هادی اثبات الوصیۀ، مطالبی چون : ولادت و مدت امامت امـام هـادی ،١٢٧ باخبرشـدن از شهادت پدرشان در مدینه و احساس عجزنمودن محمد بن علی «از رسیدن بـه مقـام امامت که ائمه این حالت را درک میکرده اند»،١٢٨ آوردن امام به سامرا توسط یحیـی بـن هرثمه و معجزات امام در مسیر رفتن ،١٢٩ ذکر روایاتی درباره نصیحت ها و سفارش های امام به شیعیان و فضایل و معجزات ایشان ١٣٠ و نیز مراسم تدفین امـام هـادی توسـط امام عسکری ١٣١ را آورده که در مروج الذهب ذکر نشده است ."
(
, 
, 
)
