بررسی ایجاد بستر مناسب حمایت از طب سنتی در نظام حقوق مالکیت فکری مقالة

در سال های اخیر تلاش جامعه جهانی و خصوصا کشورهای در حال توسعه که بخش عمده ای از طب سنتی در این کشورها متمرکز شده بر این بوده تا از این دانش به عنوان مصداقی جدید از دارایی های فکری در قالب نظام های حمایتی موجود حمایت کنند. از آن جایی که این دانش واجد ویژگی های منحصر به فردی است که قابلیت انطباق کامل با سایر مصادیق حقوق مالکیت فکری را غیرممکن می سازد، لذا فکر ایجاد یک نظام خاص حمایتی (sui generis) نیز در دستور کار وایپو قرار گرفت . در این مقاله کوشش شده است ظرفیت های فعلی نظام حقوق مالکیت فکری برای حمایت از طب سنتی مانند نظام حق اختراع ، نشانه های جغرافیایی و... مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت به علت عدم تطابق کامل این نظام ها با ویژگی های منحصر بفرد این دانش پایه گذاری یک نظام خاص پیشنهاد گردیده است . مقاله حاضر در انتها کوشش می کند ویژگی های ضروری نظام خاص حمایتی پیشنهادی خود را تبیین و مورد تجزیه تحلیل حقوقی قرار دهد تا از این طریق بستر مناسب برای حمایت از طب سنتی در نظام حقوق مالکیت فکری فراهم گردد.

"البته این امکان وجود دارد که در نظام مالکیت فکری یک سری تعهدات خاصی را برای اشخاص خارج از جامعه ای که از طب سنتی آن بهره مند شده اند مقرر کرد، مثل معرفی جامعه مربوط یا تسهیم منافع ناشی از کپی رایت ، اما این میزان از حمایت کافی نخواهد بود، زیرا طب سنتی بخشی از میراث فرهنگی یک جامعه تلقی می شود و مالکیت آن نیز باید با جامعه مذکور باشد (خوبکار، همان ، ص٥٤). بنابراین اگر چه مثلا جمع آوری اطلاعات مربوط به طب سنتی و ارایه آن در قالب یک کتاب از یک سو آن را از خطر انهدام و نابودی محافظت کرده و هم چنین مانع از اکتساب حق اختراع نسبت به طب سنتی و منابع ژنتیک مرتبط با آن می شود، یا به عبارت دیگر نوعی حمایت تدافعی به وجود می آورد، اما از سوی دیگر باید توجه داشت که اولا اشخاص ثالث می توانند بی آنکه درپی تحصیل حقوق مالکیت فکری نسبت به طب سنتی باشند، آن را مورد استفاده قرار دهند، ثانیا این امکان برای آنان فراهم می شود که بر مبنای اطلاعات موجود در کتاب اختراعی را به ثبت رسانده و آن را مورد استفاده تجاری قرار دهند، بی آنکه منافع ناشی از تجاری سازی اختراع مذکور را با دارندگان طب سنتی تسهیم کنند. pivate_law>, last visited 2012 Mugabe John, "Intellectual Property Protection and Traditional Knowledge, An Exploration in International Policy Discourse", available at: <https:.."