خلاصة:
هدف: هدف کلی از پژوهش حاضر، بررسی بهرهوری علمی پژوهشگران ایرانی در رشتههای مختلف در بازه زمانی 1991-2011 بر اساس شاخص سرانه انتشار است. روش: روش پژوهش، پیمایشی با رویکرد علمسنجی است. دادهها با استفاده از نمایه استنادی علوم از پایگاههای استنادی تامسون رویترز جمعآوری شدهاند. ردهبندی موضوعی پژوهشگران به دو روش صورت گرفت: بر اساس مقولات موضوعی مجلات و بر اساس گروه آموزشی یا پژوهشی پژوهشگر که در وابستگی سازمانی وی منعکس شده است. یافتهها: یافتهها نشان داد سرانه کلی انتشار پژوهشگران ایرانی در طول بازه زمانی 21 ساله برابر با 07/51 است. رده موضوعی شیمی بیشترین سرانه انتشار و رده موضوعی علوم کشاورزی کمترین سرانه انتشار را به خود اختصاص دادهاند. گروه آموزشی بیوفیزیک بیشترین سرانه انتشار و گروه آموزشی پاتوبیولوژی کمترین سرانه انتشار را کسب کردهاند. نتایج آزمونها نشان داد که میان سرانه انتشار ردههای موضوعی و گروههای آموزشی مختلف اختلاف معناداری وجود دارد و این اختلاف به ردههای بیولوژی و بیوشیمی، شیمی، مهندسی، علوم مواد و چندرشتهای با برخی دیگر از ردههای موضوعی باز میگردد. همچنین، این اختلاف در میان گروه آموزشی شیمی با برخی دیگر از گروهها نیز مشاهده شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که توجه به شاخص مطلق شمار انتشارات علمی، تصویری جامع از واقعیت پژوهشی را منعکس نساخته و توجه به شاخصهای دیگری همچون سرانه انتشار که علاوه بر شمار انتشارات به شاخص شمار پژوهشگران نیز توجه نموده است، میتواند تصویری دقیقتر و جامعتر از بهرهوری علمی نشان دهد.
Aim: The present study aims to compare Iran's scientific productivity in different disciplines during 1991-2011 based on their publication per capita.
Method: Using a scientometric method، data were obtained from the Thompson-Reuters citation websites using the SCI. The researchers’ subject matters were classified in two different ways: (1) based on the journals’ subject categories and (2) based on the researcher’s educational or research department as reflected in his/her affiliation.
Findings: The findings of this study revealed that the overall publication per capita for Iranian researchers was 51.7 in a 21-year period. The chemistry and agricultural sciences subject categories had the highest and lowest publication per capita respectively. The highest and lowest rate of publication per capita also belonged to the biophysics and the pathobiology departments respectively. Test results showed a significant difference among various subject categories and departments in terms of publication rate per capita. This difference was observed among the biology and biochemistry، chemistry، engineering، material science and several other disciplines. Such a difference was also observed between the chemistry department and some of the other departments.
Conclusion: Results indicated that paying attention to the standard of the absolute number of scientific papers had failed to provide a comprehensive picture of the reality of research، and that paying attention to other standards such as publications per capita in which the number of researchers is taken into account in addition to the number of papers can provide a more accurate and comprehensive picture of scientific productivity.
ملخص الجهاز:
نتایج آزمون ها نشان داد که میان سرانه انتشار رده - های موضوعی و گروه های آموزشی مختلف اختلاف معناداری وجود دارد و این اختلاف به رده های بیولوژی و بیوشیمی، شیمی، مهندسی، علوم مواد و چندرشته ای با برخی دیگر از رده های موضوعی باز میگردد.
پژوهش حاضر میکوشد تا با بررسی پژوهشگران ایرانی در سال های ١٩٩١-٢٠١١ (برابر با ١٣٧٠-١٣٩٠ هجری خورشیدی) بر اساس شاخص سرانه انتشار و دسته بندی پژوهشگران در رشته های مختلف و مقایسه بهره - وری آنان ، تفاوت ها و شباهت های الگوی تولید علم در میان رشته های مختلف را که برای ارزیابی پژوهش بسیار سرنوشت ساز است آشکار سازد.
از قدیمیترین پژوهش ها میتوان به کوهن ١ (١٩٨٠) اشاره کرد که وضعیت تولید علم اعضای هیات علمی دانشگاه راکفلر٢ در رشته های مختلف را به کمک شاخص شمار پژوهشگران و سرانه انتشارات مورد توجه قرار داد.
بررسی وضعیت تولید علم در پایگاه مدلاین (عصاره و معرفت ، ١٣٨٤)، الگوهای مشارکت (دیدگاه ، ١٣٨٨) و بررسی وضعیت تولید علم در سطح پژوهشگران در رشته ها و دانشگاه های خاص (نوروزی، ١٣٨٨؛ اعظمی ، ١٣٨٩؛ سهیلی و همکاران ، ١٣٩٠) از محورهای اصلی این پژوهش ها است .
Games-Howell جدول ٤- گروه های آموزشی دارای سرانه انتشار متفاوت معنادار در آزمون تعقیبی گیمز-هاول (رجوع شود به تصویر صفحه) بحث و نتیجه گیری نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با آن که پژوهشگران مورد بررسی دارای طول حیات علمی یکسان بوده اند، اما با این حال از تولید علم یکسانی برخوردار نبودند، به نحوی که دامنه مقالات آنان از ٢ تا ٢٧٠ تغییر میکند.
(
, 
, 
)
