خلاصة:
محققان و زبانشناسان ایرانی از نظر تولیدی واکه [ɑ] در زبان فارسی را واکهای پسین، افتاده و سخت توصیف کردهاند. علاوه بر آن جزایری (16:1961) و ثمره (1378: 87) در توصیف تولیدی این واکه، ویژگی گرد بودن را نیز علاوه بر پسین، افتاده و سخت بودن آن برشمردهاند. به لحاظ بررسیهای آواشناسی فیزیکی بیجنخان (1374: 35) در تحلیل سازههای واکه [ɑ] فرکانس سازه اول این واکه را 619 هرتز و فرکانس سازه دوم آن را 1167 هرتز محاسبه کردهاست؛ همچنین سپنتا (1377: 57) فرکانس سازه اول این واکه را 680 هرتز و سازه دوم آن را 1100 هرتز بدست آورده است. اما در آنچه که فانت (1960: 67) در بازسازی سازههای واکه [ɑ] در زبان انگلیسی ارائه داده است، فرکانسهای سازه 1 و 2 به ترتیب 780 هرتز و 1240 هرتز میباشد. استفاده از نظریه مدل لولهای فانت در بازسازی سازههای این واکه پسین افتاده مشکلی ایجاد نمیکند. اما اگر بخواهیم با استفاده از فرکانس سازههای واکه مورد نظر در فارسی به طول دو لوله تشکیل دهنده مجرای گفتار در تولید این واکه برسیم با پیشبینی اشتباه روبرو خواهیم شد. بنابراین به نظر میرسد که شکل مجرای گفتار در تولید واکه [ɑ] در زبان فارسی با معادل آن در زبان انگلیسی متفاوت است. در این پژوهش سعی شدهاست از طریق روش تصویربرداری سی تی اسکن، اندازه سطوح مورد نیاز برای محاسبه سازههای این واکه فراهم گردد که پیامد آن، مدل پیشنهادی مجرای گفتار واکه [ɑ] در زبان فارسی میباشد.
ملخص الجهاز:
اما اگر بخواهیم با استفاده از فرکانس سازه های واکۀ مورد نظر در فارسی به طول دو لوله تشکیل دهندة مجرای گفتار در تولید این واکه برسیم با پیش بینی اشتباه روبرو خواهیم شد.
در این پژوهش ، سعی شده است از طریق روش تصویربرداری سی تی اسکن ، اندازة سطوح مورد نیاز برای محاسبۀ سازه های این واکه فراهم گردد که پیامد آن ، مدل پیشنهادی مجرای گفتار واکۀ [ɑ] در زبان فارسی میباشد.
Source- filter theory of speech production 5.
مدل لوله ای بازسازی شده مجرای گفتار هنگام تولید واکه [ɑ] (برگرفته از کیت جانسون ، ٢٠٠٣: ١٠٤) همان طور که در شکل ٦ ملاحظه میشود، مقادیر مشخص شده به این ترتیب است : سطح مقطع حفره پسین و حنجره = Ab سطح مقطع حفره پیشین = Af طول حفره پسین = Lb طول حفره پیشین = Lf بنابراین ، با در دست داشتن مقادیر لازم از سطح مقطع های مشخص شده میتوان طول مجرای گفتار واکه مورد نظر را محاسبه کرد.
با توجه به هدف پژوهش حاضر برای بررسی وضعیت مجرای گفتار در تولید واکه مورد نظر و بازسازی فرکانس های تشدید این واکه مانند آنچه جانسون (٢٠٠٣: ١٠٤) در بخش ٢-٢ این پژوهش از واکه [ɑ] در زبان انگلیسی ارائه کرده است ، باید مشخصات هندسی مجرا را در هر آزمودنی به دست آوریم .
بنابراین ، به نظر میرسد استفاده از بازخوان هلم هولتز در مقایسه با مدل لوله ای، روشی مناسب در بازسازی شکل مجرای گفتار هنگام تولید واکۀ [ɑ] در زبان فارسی است .