خلاصة:
زبیر بن عوام ـ از اصحاب پیامبر (ص) ـ فرزندان، همسران و موالی ایشان احادیث نبوی و اطلاعات تاریخی رویدادهای صدر اسلام را روایت کرده اند. آگاهی های حدیثی و تاریخی آنان از این جهت اهمیت دارد که نه تنها ماخوذ از کسانی است که خود شاهد و دخیل در رویدادهای مذکور بودند بلکه به عنوان حافظان اطلاعات اختصاصی خاندان، آنها را به نسل های بعدی و موالی خود انتقال دادند تا با بکارگیری روش های خاصی که به مرور زمان شکل گرفته، از منابع احادیث و اخبار صدر اسلام بشمار آیند. اگرچه ابعاد سیاسی ـ نظامی آل زبیر در تاریخ اسلام برجسته تر به نظر می رسد، ولی ابعاد علمی ـ فرهنگی این خاندان نیز قابل توجه و تامل است و نباید از نظرها دور بماند؛ بویژه این که علل و انگیزه های رویکرد آنان به نقل احادیث و اخبار جای توجه و دقت نظر دارد. بدین منظور بررسی این عوامل موضوع مقاله حاضر است.
Zubeir ibn Awwam one of the companions of prophet (p.b.u.h) his sons، wives and vassals had quoted prophetic narratives and historical information about the events of early Islamic period. Their historical and traditional advices have been transmitted to next generation it is because they not only are derived from persons who had participated in those events، but also as protectors of the special information of dynasty. They were recognized as one of the resources of traditions and narratives with employing special methods that was current in course of time. Although political and military aspects of Zubair dynasty are more prominent in the history of Islam; but scientific and cultural aspects of this dynasty are also considerable and remarkable which can not to be neglected. In this paper it has been tried to exmine the motine and the reasons that this dynasty have choosen new approach in narrating the early Islamic history traditions.
ملخص الجهاز:
اگرچه ابعاد سياسي ـ نظامي آل زبير در تاريخ اسلام برجسته تر به نظر ميرسد، ولي ابعاد علمي ـ فرهنگي اين خاندان نيز قابل توجه و تأمل است و نبايد از نظرها دور بماند؛ بويژه اين که علل و انگيزه هاي رويکرد آنان به نقل احاديث و اخبار جاي توجه و دقت نظر دارد.
در شرايط به وجود آمده بعد از وفات پيامبر(ص ) که پرسش هاي زيادي نزد مردم مطرح ميشد، عبدالله در مقام رقابت با شخصيت هايي همانند ابن عباس ، ابن مسعود و ديگران که سعي در پاسخ به آن پرسش ها داشتند، از پدرش ، زبير ميخواست که از پيامبر (ص ) روايت کند.
٣ موضوع عدم روايت زبير بن عوام از پيامبر(ص ) تا چندين نسل بعد نيز مورد مناقشه آل زبير بوده است ؛ چنان که عائشه دختر عامر بن عبد الله بن زبير مولاة خود بالإجماع يا سلامۀ را براي پرسش از علت آن به ديدار هشام بن عروه (٦٠ يا ٦١ ـ ١٤٤ تا ١٤٧ ه.
٥- توجه و رويکرد مردم به آل زبير و موالي ايشان به عنوان قريشي بودن يا معروفيت داشتن ، حديث دانستن و حضور يافتن در جلسات علمي و منازل آنان نيز باعث تشويق و ترغيب بيشتر اين خاندان به کسب احاديث و روايات و در نتيجه گرايش بيشتر به اين علوم ميشد.
٧١ عايشه دختر زبير بن هشام بن عروه ، نوه هشام نيز جزوه اي حاوي احاديث داشت که در اختيار اهل مدينه و به ويژه پسر عموي پدري اش ، معاويۀ بن عبد الله 72 زبيري قرار داده بود تا از روي آن براي طالبان حديث روايت کنند.
(
, 
, 
)
