شهادت ثالثه از بدعت تا وجوب مقالة

اذان یکی از مهم ترین شعائر هویت بخش دین مبین اسلام دانستهمی شود که از اعمال عبادی است. عنصر هویت بخش اذان در مذاهب اسلامی جلوه گر است که شاید مهم ترین آن در بین شیعیان، شهادت به ولایت امیرالمومنین (ع) است. عبادی بودن اذان که حذف و اضافه را در آن ناممکن می کنداز یک سو و هویت بخش بودن اذان در امور اجتماعی از دیگر سوی، بر اهمیت این پرسشمی افزایدکه:«حکم فقهی شهادت ثالثه در اذان چیست؟». با توجه به مهم بودن این مسئله، پژوهش حاضر تلاش دارد تا با محوریت این پرسش که «دیدگاه فقه شیعه در مورد شهادت ثالثه در اذان چیست و به لحاظ تاریخی چه مسائلی را از سر گذرانده است»، ضمن مرور احکام مختلف شهادت ثالثه، به برخی مباحث تاریخی و روایی بپردازد که با قطعی دانستن استحباب آن،وجوب شهادت ثالثه را تقویت می کند. با این توجه، این پژوهش در پاسخ بهپرسش حاضر، با روش استنباط فقهی و مرور روایات،تلاش می کند با مرور احکام چهارگانه«عدم جواز ذکر شهادت ثالثه»، «جزئیت و مستحبی بودن آن»، «مستحبی بودن و عدم جزئیت آن» و در نهایت «وجوب ذکر آن» به تحلیل و بررسی هر یک از این احکام بپردازد و در نهایت با اثبات و قطعی دانستن استحباب ذکر شهادت ثالثه، وجه وجوب آن را نیز مورد بررسی قرار دهد.

الف - بدعت بودن شهادت ثالثه در اذان شيخ صدوق ذکر شهادت ثالثه در اذان را بدعت ميداند و در کتاب من لا يحضر در اين خصوص مينويسد اذان صحيح آنگونه است که بيان شد و نبايد جمله اي به آن اضافه يا از آن حذف گردد و مفوضه که لعنت خداوند بر آنان باد اخباري مبتني بر اضافه داشتن اذان را جعل نموده و در اذان گفتن دو مرتبه جمله «محمدا وآل محمد خير البريه » را اضافه نموده اند و در برخي از اخبار آنان بعد از شهادت به رسالت دو مرتبه جمله «أشهد أن عليا ولي ɯ»را آورده اند و عده ديگر از اينان بجاي فقره فوق الذکر «أشهد أن عليا أميرالمؤمنين حقا» را ميگويند. صدوق در ادامه ميافزايد که شکي نيست که علي (ع ) ولي الله و حقيقتا اميرالمؤمنين است و پيامبر (ص ) و آل او بهترين افراد روي زمين هستند و لکن اين جمله ها از اصل اذان نيست و نبايد به آن افزوده شود (صدوق ،بيتا: ٢٩٠/١)  بررسي ديدگاه مرحوم صدوق متن شيخ صدوق مهم ترين دليل و مستمسک تعدادي از علما براي منع جواز ذکر شهادت ثالثه در اذان و مورد استناد عده اي براي بدعت شمردن گفتن شهادت ثالثه در اذان شده است . و اين امر نيز از عبارت شيخ صدوق استفاده ميشود که در زمان وي ذکر شهادت ثالثه بين شيعه مشهور بوده است .