خلاصة:
هدف مقاله حاضر توصیف سیمای توسعه در استان لرستان است. ادبیات نظری تحقیق شامل دیدگاههای نوسازی و وابستگی میباشد. پس از واکاوی دیدگاههای مذکور این تعریف از توسعه مناسب تشخیص داده شد: فرآیند دگرگونیهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در عناصر، لایهها و ساختارهای جامعه، جهت دستیابی به هدفها و رفع نیازهای انسان و جامعه. دگرگونیهای توسعهای دو گونهاند: دگرگونیهای متوازن و هماهنگ و دگرگونیهای نامتوازن و ناهماهنگ. بعبارتی دیگر این بررسی در پی آن است که دریابد که سیمای توسعه در لرستان هماهنگ و موزون است یا ناموزون؟ روش تحقیق اسنادی است و برای جمعآوری دادهها از فیش استفاده شده است. واحدهای مشاهدهی اسناد دست اول و دوم موجود در معاونت برنامهریزی استانداری لرستان، مرکز آمار ایران و سازمان صنعت و معدن و تجارت استان لرستان میباشند. واحد تحلیل در این بررسی شهرستان است. روش تحلیل در این تحقیق روش تحلیل تجربی، مقطعی ـ کمی است. برای تعیین درجهی توسعهیافتگی شهرستانها و رتبهبندی آنها از تکنیک تاکسونومی عددی استفاده شده است. بر اساس یافتههای این بررسی مناطق شهری دهگانهی استان لرستان در مجموع حوزههای سه گانهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هیچکدام توسعهیافته محسوب نمیشوند. بر اساس مقیاس رتبهبندی در این بررسی شهرستانهای مورد بررسی از حیث توسعه در سه سطح قرار دارند: متوسط رو به بالا، متوسط رو به پایین و محروم. سه شهرستان خرمآباد، بروجرد، الیگودرز و در مواردی دورود شهرستانهای میان توسعهیافتهی بالای استان را تشکیل میدهند. چهار شهرستان دیگر شامل: پلدختر، ازنا، کوهدشت، دوره و سلسله در اغلب حوزهها در سطح میان توسعهی پایین قراردارند. شهرستان دلفان نیز در هر سه حوزهی توسعهی محروم محسوب میگردد. نتایج این بررسی به لحاظ نظری دیدگاه اصحاب مکتب وابستگی در مورد سیمای ناموزون توسعه در کشورهای در حال توسعه را تایید مینماید. به لحاظ تجربی در حد زیادی با نتایج تحقیقات مشابه، در جهان و ایران مشابهت دارد، در عین همسویی با نتایج تحقیقات خارجی و داخلی که در سطح ایالات و استانها بودهاند نشان میدهد که توسعه در بین مناطق مختلف استان لرستان نیز ناموزون است.
ملخص الجهاز:
نحوهی سطحبندی شهرستانها در شاخص توسعهنیافتگی به شرح زیر است: جدول 1: الگوی سطحبندی مناطق از لحاظ توسعهیافتگی بر اساس روش تاکسونومی درجهی توسعهنیافتگی سطح توسعه 0-0/25 نسبتا توسعهیافته 0/25-0/50 میان توسعهیافته بالا 0/50-0/75 میان توسعهیافته پایین 0/75-1 توسعهنیافته و محروم متغیرها و تعاریف نظری و عملیاتی آنها در این بررسی برای توسعه، سه بعد در نظر گرفته شده است: اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.
validity International Standard Industial Classification of all economic activities (ISIC) relayability جدول 2: وضعیت نسبی شهرستانهای استان لرستان از حیث میزان توسعهی کل (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) وضعیت توسعه شهرستان درجهی توسعهنیافتگی میان توسعهیافتهی بالا بروجرد 41/0 خرمآباد 41/0 میان توسعهیافتهی پایین الیگودرز 57/0 ازنا 58/0 دورود 58/0 سلسله 62/0 پلدختر 67/0 کوهدشت 69/0 توسعهنیافتهی محروم دلفان 80/0 ناهمگن دوره 04/1 جدول 2 وضعیت شهرستانهای دهگانهی استان از حیث مجموع 41 شاخص در نظر گرفته شده برای توسعه در هر سه بعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را نشان میدهد.
جدول 5: وضعیت نسبی شهرستانهای استان لرستان از حیث میزان توسعهی فرهنگی وضعیت توسعه شهرستان درجهی توسعهنیافتگی میان توسعهیافتهی بالا خرمآباد 30/0 بروجرد 42/0 سلسله 45/0 میان توسعهیافتهی پایین دورود 57/0 پلدختر 58/0 ازنا 62/0 کوهدشت 63/0 الیگودرز 66/0 توسعهنیافتهی محروم دلفان 81/0 دوره 0/1 نگاهی دیگر به اطلاعات مندرج در جدول 1 و 2 نشان میدهد که هیچ کدام از شهرستانهای استان لرستان بر اساس الگوی سطحبندی ارایه شده در جدول 1 این تحقیق در سطح توسعهیافته قرار نگرفته است.