خلاصة:
در زبان دین موضوعات مختلفی مورد بحث و تحقیق قرار می گیرد. از جمله آنها صحبت از صدق و کذب پذیری گزاره های دینی است. به اعتقاد ما، بسیاری از باورهای دینی، به شکلی مشاهده پذیر قابل صدق و کذب هستند. درباره اینکه آیا واژگانی که در باب امر الوهی به کار برده می شوند معنایی مشابه با معنایی در مخلوقات دارند، گفت وگوهای بسیار زیادی مطرح شده است. این چالش علاوه بر اندیشمندان و الهی دانان غربی، در میان مسلمانان هم جریان داشته و دیدگاه های مختلفی در این باب مطرح گردیده است. نظر غالب در نزد امامیه، اشتراک معنوی در اوصاف الهی است؛ یعنی اوصافی که هم برای خالق استفاده شده اند و هم مخلوق، مشترک معنوی اند؛ ولی دارای مراتب اند و صدق آنها تشکیکی است. این نوشتار می کوشد با روش تحلیلی ـ توصیفی به برخی از مباحث زبان دین با دقتی خاص نظر کند.
ملخص الجهاز:
اکنون موضوع مهم این است هنگامی که از خدای متعال سخن به میان می آید، اولا، آیا می توان به صورت معناداری از ذات باری تعالی سخن گفت؟ دوم اینکه آیا می توان از درستی و یا نادرستی آن آگاهی پیدا کرد و سه دیگر، در بیان حقایقی راجع به عرصه الوهی، از چه زبانی بهره گرفته می شود؟ به دیگر سخن، به طور قطع در مسیر گفت وگو در باب امر الوهی، از همان واژگانی استفاده می کنیم که اگر بخواهیم راجع به مخلوقات سخن بگوییم؛ اما آیا این امکان وجود دارد که راجع به بیانات ارائه شده به تحقیق و پژوهش بپردازیم و صدق و کذب آن ادعاها را به دست آوریم؟ و دیگر اینکه آیا واژگان به کارگرفته شده در بیانات مزبور، همان معانی ای را می رسانند که اگر راجع به مخلوقات صحبت می شد، آن معناها را داشتند؟ در این فراز به این دو موضوع با دقت بیشتری توجه می کنیم.
در گام نخست، از معناداری و تحقیق پذیری گزاره های دینی مطالبی عرضه می شود و در گام دوم، به این سؤال پاسخ داده می شود که آیا با زبان بشری می توان از خداوند و امر الوهی سخن گفت یا خیر؟ زبان دین یکی از عمده ترین مباحث حوزه الهیات و فلسفه دین است که در آن، مباحث ذیل مورد توجه قرار گرفته است: 1.