ریشه های تاریخی و علل اسلام هراسی معاصر مقالة

اسلام هراسی، که در دو دهه اخیر، بیشتر به «ترس یا تنفر از اسلام و در نتیجه، ترس و تنفر از همه مسلمانان» تعریف می شود، پدیده ای است متشکل از ابعاد گوناگون تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که درک صحیح آن مستلزم نگاهی چندوجهی است. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری اطلاعات از منابع متعدد کتابخانه ای، «ریشه های تاریخی و علل اسلام هراسی معاصر» بررسی شده است؛ از ریشه های مهم تاریخی، نظیر جنگ های صلیبی در قرون وسطا، کشورگشایی ترک های عثمانی پس از آن و نیز استعمارگری ملل اروپایی در سده های 18 و 19 میلادی، تا تبیین و تشریح علل و زمینه های بروز این پدیده. به طور کلی، علل و عوامل بسیاری در شکل گیری اسلام هراسی نقش داشته اند که جهل و ناآگاهی از اسلام و عدم شناخت دقیق آن یکی از مهم ترین آنهاست. علت عمده دیگر ترس ریشه ای از اسلام در غرب است. علاوه بر این دو مورد، در انتهای مقاله، با بهره گیری از منابع متعدد، یازده علت فرعی دیگر نیز به اختصار ذکر شده است.

طی چند دهه اخیر، اسلام هراسی به بحرانی تبدیل شده که از یک سو، زندگی مسلمانان ساکن غرب را به شدت تحت تأثیر قرار داده، و از سوی دیگر، حتی برای جوامع غربی خساراتی جبران ناپذیر به بار آورده است؛ از شکست طرح هایی همچون یکپارچه سازی و چندفرهنگ گرایی (برای هضم مهاجران مسلمان در فرهنگ غربی و همچنین ممانعت از تعرض به آنان از سوی اکثریت غیرمسلمان)، تا توسل به خشونت و ترور از سوی برخی گروه های مسلمان افراطی در پاسخ به شرایط مصیبت باری که به شکل ساختمند در زندگی روزمره بر آنان تحمیل می شود. این مقاله در وهله اول، به دنبال پاسخ گویی به این سؤال است که آیا اسلام هراسی و یا به تعبیر دیگر، «تبعیض و دشمنی آشکار علیه مسلمانان در غرب» ـ چنان که برخی پژوهشگران معتقدند ـ پدیده ای است نوین که آغاز آن به نیمه دوم سده بیستم و وقایعی نظیر مهاجرت گسترده مسلمانان به اروپا، انقلاب اسلامی ایران، ماجرای سلمان رشدی، حوادث تروریستی گوناگون و امثال آن برمی گردد؟ یا بعکس، اسلام هراسی معاصر ریشه در کینه و خصومت تاریخی مسیحیان در قبال اسلام و مسلمانان دارد؟ گذشته از این، پرسش دیگری که مطرح می شود چرایی بروز چنین پدیده ای آن هم در مغرب زمین است؛ جایی که مردم آن خود را پرچمدار و مدعی ارزش هایی همچون آزادی بیان، حق انتخاب عقیده و مذهب می دانند؟ به بیان دیگر، علل و زمینه های اصلی اسلام هراسی چیست؟ و چرا دامنه های آن، حتی به مردم عادی و توده های غیرمسلمان ساکن در غرب رسیده است؟ بیشتر مباحث مرتبط با دو بخش نخست در بسیاری از تحقیقات قبلی، به اشکال گوناگون مطرح شده است.