خلاصة:
در زمینه تقوای سازمانی تاکنون مدلهایی ارائه شده است؛ اما از دیدگاه اسلام تحقیق مشخصی درباره ارائه مدل مناسبی در حوزه مدیریت و سازمان انجام نشده است. این مقاله درصدد ارائه مدلی برای تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام است، که بدین منظور پس از مطالعه پژوهشهای پیشین و همچنین بررسی مدلهای موجود با مراجعه به 4 نفر از خبرگان متخصص مدیریت و 7 نفر متخصص معارف اسلامی، ابتدا تعداد 71 مؤلفه استخراج و سپس نسبت به اولویتسنجی مؤلفههای کارآمد و حذف 15 مؤلفه غیرمرتبط اقدام شد و در مرحله سوم 56 مؤلفه از سوی خبرگان بهعنوان مؤلفههای تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام تعیین شد. با انتخاب اعضای هیأت علمی و کارکنان دانشگاه دولتی اراک که تعداد آنها به 503 نفر میرسد بهعنوان جامعه آماری و انتخاب 174 نفر به روش تصادفی سیستماتیک بهعنوان نمونه آماری، پرسشنامه تهیه شده به بوته آزمایش گذاشته شد. با استفاده از تحلیل عاملی 5 دسته از عوامل شناسایی گردید که طبق نظر خبرگان با عنوان «ویژگیها و استعدادهای شخصی»؛ «حسن معاشرت»؛ «اطاعت و بندگی»؛ «علم و تجربه»و «صبر» نامگذاری شدند.
ملخص الجهاز:
برای دستیابی به این مهم یک پرسش اصلی و اساسی پیش روی داریم: تقوا در سازمان از دیدگاه اسلام دارای چه عناصر و متغیرهایی است؟ مرور ادبیات نظری تقوای سازمانی در مدیریت جزء حوزه رفتار سازمانی محسوب میشود؛ اما درباره مبحث مورد نظر نظرات مختلفی وجود دارد بهطور مثال: رضائیان در کتاب اصول مدیریت خود از تقوا بهعنوان پارامتری فردی و اخلاقی یاد میکند (رضائیان، 1369، ص286).
تقوا عبارتست از حالتی که در اثر ایمان به عالم غیب و اعتقاد به حضور در محضر حق به وجود میآید و این امر به معنی نمودار شدن خودکنترلی در فرد است و براساس آن، فرد از نواهی خدا و منکرات او خود را حفظ کرده و به معروفات و صفات پسندیده و توصیه شده خدا روی میآورد.
جدول 5: تبیین واریانس گویههای عامل دوم (به تصوير صفحه مراجعه شود) منبع: یافتههای محقق عامل سوم شامل 4 مؤلفه است که در مجموع 474/11 درصد واریانس کل مؤلفهها را دربر میگیرد.
جدول 8: تبیین واریانس گویههای عامل پنجم (به تصوير صفحه مراجعه شود) منبع: یافتههای محقق بحث و نتیجهگیری براساس تحلیل عاملی انجام شده بین تمام متغیرهای تحقیق، به جای سه دسته مؤلفه که در مدل اولیه تحقیق موجود بود، پنج دسته مؤلفه شناسایی شد که عبارتند از: دسته اول شامل: تندذهنی و حافظه قوی، داشتن قدرت تجزیه و تحلیل، بلندی همت، شجاعت، یاور ظالمان نبودن، پرهیز از سوءاستفاده از مقام، اعتماد به نفس که با توجه به مفاهیم نهفته در این ملاکها این دسته به نام ویژگیها و استعدادهای شخصی نامگذاری شد.
the Journal of Leadership and Organizational Studies.